De wereld is de afgelopen 40 jaar ongelijker geworden wat inkomen en rijkdom betreft. Dat blijkt uit het World Inequality Report (WIR) 2022, dat hier beschikbaar is. Het rapport is opgesteld door het World Inequality Lab, onder leiding van Thomas Piketty en een groep van meer dan 100 analisten uit de hele wereld en bevat de meest actuele en complete gegevens over de verschillende facetten van ongelijkheid wereldwijd: mondiale rijkdom, inkomen, ongelijkheid tussen mannen en vrouwen en ecologische ongelijkheid.
Het rapport laat zien hoe in 2021, ‘na drie decennia van handels en financiële globalisering, de ongelijkheid wereldwijd nog steeds extreem groot is … ongeveer even groot als op het hoogtepunt van het Westerse imperialisme in het begin van de 20e eeuw.’ Hoewel uit het rapport over de ongelijkheid in de wereld blijkt dat de ongelijkheid tussen de landen sinds het einde van de koude oorlog is afgenomen (vooral dankzij de stijging van de levensstandaard in China), is de ongelijkheid binnen de meeste landen toegenomen en is ze de afgelopen twee jaar nog groter geworden als gevolg van de wereldwijde pandemie.
De concentratie van persoonlijke rijkdom is wereldwijd extreem. Volgens het WIR bezitten de rijkste 10% van de volwassenen in de wereld ongeveer 60-80% van de rijkdom, terwijl de armste helft minder dan 5% bezit.
Dit is een soortgelijk resultaat als dat van een ander belangrijk onderzoek naar de ongelijkheid van de rijkdom in de wereld, dat elk jaar door Credit Suisse wordt uitgevoerd. Uit dat rapport blijkt dat slechts 1% van de volwassenen in de wereld 45% van alle persoonlijke rijkdom bezit, terwijl bijna 3 miljard mensen niets bezitten. De vermogensongelijkheid is veel groter dan de inkomensongelijkheid.
Maar de inkomensongelijkheid is nog steeds erg groot. Het WIR stelt vast dat de rijkste 10% van de wereldbevolking momenteel 52% van het wereldinkomen opstrijkt, vergeleken met een aandeel van slechts 8% voor de armste helft. Gemiddeld verdiende een persoon uit de top 10% van de wereldwijde inkomensverdeling in 2021 $122.100 (ruim 108.000 euro) per jaar, terwijl een persoon uit de armste helft van de wereldwijde inkomensverdeling slechts $3.920 per jaar verdiende, oftewel 30 keer minder!
Het aandeel van de armste helft van de wereldbevolking in het inkomen is momenteel ongeveer de helft van dat in 1820, vóór de grote kloof tussen de westerse landen en hun koloniën. Met andere woorden, de opkomst van het imperialisme als de ‘laatste fase’ van het kapitalisme heeft de inkomensongelijkheid wereldwijd doen toenemen. Het persoonlijke inkomensaandeel van de armste 50% van de volwassenen in de wereld of ongeveer 3 miljard mensen is de helft van wat het in 1820 was! Tot zover de gelijkmatige en gecombineerde ontwikkeling na 200 jaar kapitalisme.
Wat de rijkdom betreft, merkt het WIR op dat terwijl ‘Naties rijker zijn geworden – regeringen armer zijn geworden‘. Rijkdom, zowel materieel als financieel, wordt helemaal niet gemeenschappelijk gehouden. ‘In de afgelopen 40 jaar zijn landen aanzienlijk rijker geworden, maar hun regeringen zijn aanzienlijk armer geworden. Het aandeel van de rijkdom dat in handen is van overheidsactoren is in rijke landen bijna nul of negatief, wat betekent dat de totaliteit van de rijkdom in particuliere handen is.’ Zoals de hoofdauteur van het rapport, Lucas Chancel van de Ecole de l’économie de Paris, het formuleerde: ‘Wat we nodig hebben om de gelijkheid te vergroten, de klimaatnoodsituatie te bestrijden en de voorwaarden te scheppen voor een goed leven voor iedereen, is voldoende individuele middelen en openbare luxe, maar het tegenovergestelde is gebeurd.’
In de 21ste eeuw is de ongelijkheid van de rijkdom aanzienlijk toegenomen. De rijkdom van de 50 rijkste mensen op aarde is tussen 1995 en 2001 met 9% per jaar toegenomen, terwijl de rijkdom van de 500 rijkste mensen met 7% per jaar is gestegen. De gemiddelde rijkdom steeg met minder dan de helft van dat percentage, namelijk 3,2% in dezelfde periode. Sinds 1995 heeft de top 1% 38% van alle extra rijkdom in de wereld in de afgelopen 25 jaar opgeëist, terwijl de onderste 50% slechts 2% daarvan heeft opgeëist. De stijging van de zogenaamde middenklasse-inkomensgroep in de onderstaande grafiek is vooral te danken aan de vermindering van de armoede in China.
De top 0,01% van de volwassenen heeft zijn aandeel in de persoonlijke rijkdom vergroot van 7,5% in 1995 tot 11% nu. En het aandeel van de miljardairs steeg van 1% naar 3,5%.
De laatste twee jaar van de pandemie hebben de ongelijkheid alleen maar versneld. Tijdens de eerste golven van de covid-19 pandemie groeide de rijkdom van miljardairs wereldwijd met 3,7 biljoen dollar. Volgens Chancel is dit bedrag ‘bijna gelijk aan de totale jaarlijkse uitgaven voor volksgezondheid van alle regeringen in de wereld vóór de pandemie – ongeveer 4 biljoen dollar‘. (De totale uitgaven voor gezondheid uit alle bronnen bedroegen volgens de WHO in 2017 7,8 biljoen dollar). Maar in dezelfde periode zijn wereldwijd 100 miljoen mensen meer in extreme armoede gestort als gevolg van covid.
En het zijn de rijken die de meeste koolstofuitstoot veroorzaken (door transport en reizen) en het meest profiteren van de voordelen van de vaccins om ziekte of dood te voorkomen.
Zowel de covid-pandemie als de klimaatverandering doen het aandeel dat naar de toch al rijken gaat, toenemen. Lucas Chancel: ‘De wereldwijde economische ongelijkheid wakkert de ecologische crisis aan en maakt het veel moeilijker om haar aan te pakken. Het is moeilijk in te zien hoe we de inspanningen om de klimaatverandering aan te pakken kunnen versnellen zonder meer herverdeling van inkomen en rijkdom‘. Alle internationale agentschappen die zich bezighouden met klimaatverandering en de pandemie zijn het met Chancel eens. Tedros Adhanom Ghebreyesus, directeur-generaal van de WHO, zei tijdens een speciale zitting van de Wereldgezondheidsvergadering: ‘De veiligheid van de wereldgezondheid is te belangrijk om over te laten aan het toeval, of aan goede wil, of aan verschuivende geopolitieke stromingen, of aan de gevestigde belangen van bedrijven en aandeelhouders.’ En vorige week heeft een groep van bijna 40 speciale VN-rapporteurs een verklaring afgelegd waarin staat dat ‘een rechtvaardige aanpak van de gezondheidscrisis voorrang moet krijgen boven winstmaximalisatie door bedrijven en het hamsteren van vaccins door landen met hoge inkomens‘.
Maar er zal niets worden gedaan om deze ongelijkheden in rijkdom, inkomen en gezondheid aan te pakken.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op The Next Recession. Nederlandse vertaling: redactie Grenzeloos.
Trackbacks/Pingbacks