Antifascisme in Antwerpen

Een eerste stap in de goede richting

Een kleine maand geleden kondigde ‘Identiteit en Democratie’ – de Europese koepelpartij van extreemrechts – aan dat zij op 2 december 2019 een meeting gingen organiseren in de Handelsbeurs te Antwerpen. Met de bedoeling om op die meeting het woord te geven aan Europarlementslid Gerolf Annemans en voorzitter Tom Van Grieken van Vlaams Belang, aan Jordan Bardella van het Franse Rassemblement National (het vroegere Front National) en aan Harald Vilimsky van de Oostenrijkse FPÖ. Meest in het oog springend was evenwel de aangekondigde aanwezigheid van voormalig Italiaans minister Matteo Salvini van de xenofobe Italiaanse Lega.

Welke respons?

Op 20 november 2019 kwamen op onze vraag een aantal mensen bijeen om zich te beraden over een gepaste respons op deze fascistische provocatie. Het werd geen gemakkelijke discussie. Kort voor deze bijeenkomst had Blokbuster – de antifascistische organisatie die geanimeerd wordt door LSP – op eigen houtje een protestmanifestatie aangekondigd en aangevraagd. Voor Blokbuster diende die protestmanifestatie vooral in het teken te staan van de mobilisatie voor een anti-NSV-betoging in Antwerpen in maart 2020. Daarmee zou de voorgenomen protestmanifestatie niet alleen een symbolisch, maar vooral ook een propagandistisch karakter verkregen hebben. Het is uiteraard niet aan ons om te bepalen wie, wanneer, waar, welke manifestaties op het getouw kan zetten. Tegelijk vonden we dit eenzijdig optreden toch ietwat spijtig. Niet alleen omdat het eenzijdig was, maar vooral ook omdat er volgens ons veel meer mogelijk en vooral ook nodig is.

Verdeeldheid

Het is vele jaren geleden sinds de linkerzijde zich in Antwerpen openlijk, zichtbaar en vooral ook eensgezind verzet heeft tegen de opkomst van extreemrechts in het algemeen en van fascisten zoals die van Vlaams Belang in het bijzonder. Bovendien diende er zich in het gebruik van precies de Handelsbeurs een gelegenheid aan om niet louter propagandistisch, maar ook concreet en dus politiek in te spelen op de verrechtsing van de politieke verhoudingen in de Scheldestad. Het voordeel daarvan is dat het dan niet alleen gaat om meer algemene veroordelingen van racisme, seksisme en fascisme. Nee, het reële voordeel is dat er dan ingespeeld wordt op de werkelijke uitdaging: het fascisme en de verrechtsing krijgen dan een concreet gezicht (en niet louter een historisch). Van daaruit kan dan ook een concreet beroep gedaan worden op brede lagen van de bevolking, niet om zich te verzetten tegen een (al dan niet zuivere) herhaling van de jaren 1930, maar wel tegen de afzichtelijke werkelijkheid van de politieke machinaties van vandaag.

Privatisering van de Handelsbeurs

Het is namelijk zo dat de Handelsbeurs enige tijd geleden – in het kader van een bedenkelijke privatiseringsoperatie – door de stad Antwerpen verkocht werd aan een nieuw opgerichte privaatrechtelijke vennootschap: de NV Handelsbeurs. Naast private aandeelhouders (zoals De Sax BVBA, Diepensteyn NV en Denys Global NV) zijn ook de Participatiemaatschappij Vlaanderen (PMV) en het stedelijk vastgoedbedrijf AG Vespa erbij betrokken. Beide publieke aandeelhouders bezitten elk 12,5% of een achtste van de aandelen, samen dus een kwart. Helaas hebben deze publieke aandeelhouders – noch hun politieke aanstuurders – blijkbaar problemen met het toestaan van dit soort meetings in een gebouw waar zij mede-eigenaar van zijn.

Een crimineel discours

Het is algemeen geweten dat met name Matteo Salvini migranten steevast gelijkstelt met criminelen, net zoals Vlaams Belang niet ophoudt asielzoekers en migranten te omschrijven als ‘crimigranten’. Eigenlijk is dat op zich al… een crimineel discours. Toch krijgen zij probleemloos toestemming om deze hatelijke en discriminerende slogans te doen weerklinken in een net gerenoveerd en prestigieus gebouw, zoals de Handelsbeurs.

Etnische polarisering?

Dit is des te schokkender omdat de partijgenoten van met name de Antwerpse burgemeester (samen met hun slippendragers van CD&V en OpenVLD) in de Vlaamse regeringscoalitie vorige week een voorstel van decreet indienden, met als doel de subsidies voor tal van socioculturele verenigingen en organisaties te blokkeren, zogenaamd omdat het zou gaan om “etnisch polariserende” verenigingen. Juist op dat ogenblik verzetten de publieke aandeelhouders (en de politieke verantwoordelijken die er achter staan) zich dus liever niet tegen… etnisch polariserende taal vanuit extreemrechtse hoek in de Antwerpse Handelsbeurs. Het gedogen van dit soort propaganda maakt diezelfde publieke overheden in de feiten medeplichtig.

Een succesvolle ‘Open Brief’

Uiteindelijk kwamen de aanwezigen op de bijeenkomst van 20 november tot het unanieme besluit een ‘open brief’ op te maken, daarvoor handtekeningen bijeen te zoeken en deze open brief daarna te publiceren in de media. In deze open brief werd wel degelijk ingegaan tegen het problematische gebruik van (al dan niet gedeeltelijk) publiek eigendom voor racistische en fascistische propagandataal. Deze open brief werd snel een opmerkelijk succes.

Op amper een week tijd werden meer dan honderd handtekeningen verzameld, waaronder bekende kunstenaars (zoals o.a. Philip Aguirre y Otegui, Guillaume Bijl, Dennis Tiefus en Nigel Williams), vooraanstaande vakbondsverantwoordelijken (zoals o.a. Antwerps ABVV-voorzitter Bruno Verlaeckt, secretaris van ABVV Bouw Ronny Leblon, federaal AmiO-voorzitter Ronny De Kaey en intersectoraal Antwerps ACOS-secretaris Uwe Rochus), tal van syndicale militanten en afgevaardigden vanuit uiteenlopende centrales sectoren, leden van sp.a, SAP en LSP, mandatarissen van de PVDA en vele gewone mensen die in Antwerpen wonen of werken. De open brief kreeg dan ook een zekere weerklank in sommige media.

Klinkend protest

Dat succes weerspiegelde zich dan ook in de uiteindelijke manifestatie op 2 december. In plaats van een eerder symbolische activiteit, groeide de manifestatie uit tot een klinkend protest van zo goed als de volledige Antwerpse linkerzijde – weliswaar met de spijtige uitzondering van de groenen en van het ACV. Ruim 400 deelnemers luisterden aandachtig naar verschillende toespraken, scandeerden antifascistische, antiracistische en antiseksistische slogans en zongen protestliederen. Het deed vele aanwezigen zichtbaar deugd dat ze eindelijk (na lange jaren van verbeten gelatenheid) de kans kregen om zich samen te uiten tegen de steeds verder schrijdende verrechtsing in de samenleving in het algemeen en in het Antwerpse in het bijzonder.

Steun van Italiaanse ‘Sardines’

Opmerkelijk was ook de aanwezigheid van meerdere tientallen zogenaamde ‘Sardines’ uit de Italiaanse gemeenschap. Deze groep had eerder ook een eigen aanvraag tot manifestatie ingediend bij het Antwerpse stadsbestuur. Dat stadsbestuur talmde echter met het geven van die toelating. Als gevolg daarvan beslisten een deel van de ‘Sardines’ de manifestatie op het Conscienceplein te vervoegen. Op de valreep echter, gaf de Antwerpse burgemeester de ‘Sardines’ toch nog een toelating, maar dan op een andere plaats in de stad – het De Coninckplein. Deze doorzichtige poging om het protest te verdelen had gelukkig maar een enkel gevolg: dat er opeenvolgend twee protestmanifestaties doorgingen: de ene op het Conscienceplein tussen 19 en 20u30, de andere daarna, van ongeveer 20u tot 21u. Verschillende manifestanten namen dan ook deel aan beide protestmanifestaties. De internationale solidariteit maakte dan ook wezenlijk deel uit van het protest.

Een eerste horde is genomen

Zoals tijdens de manifestatie op het Conscienceplein werd gezegd “hebben we nu een belangrijke eerste horde genomen. We hebben getoond dat er – ook in Antwerpen! – opnieuw vraag is naar, opnieuw een draagvlak is gegroeid voor, samenwerking tegen racisme, seksisme en fascisme! Dat is waar racisten en fascisten niet tegen kunnen. Zij moeten het hebben van verdeeldheid. Die verdeeldheid moeten we vanaf nu stelselmatig overstijgen.” Want wij kunnen en mogen het ons niet langer permitteren om, elk op zichzelf, opgesloten te blijven in onze eigen kring, om met verbijstering te blijven kijken naar de opgang van rechts en uiterst rechts. Wij kunnen en mogen het ons niet meer permitteren om enkel maar te hopen dat de spoken van racisme, seksisme en fascisme wel weer vanzelf zullen overwaaien of verdwijnen. De brandstichting in een voor asielzoekers bestemd gebouw in Bilzen maakt dat ook duidelijk en deed velen de ogen openen!

Vals Belang

Het Vlaams Belang overigens doet alsof het oog heeft voor de sociale problemen van grote delen van de bevolking. Ze beweren dat ze de armoede willen bestrijden. Ze beweren dat ze opkomen voor vrouwenrechten. Ze beweren dat ze de laagste pensioenen zullen verhogen. Het zijn laffe leugenaars, die zich meer en meer ontpoppen tot een echt Vals Belang! Wat zij willen is de armen tegen elkaar opzetten. Wat ze willen is de ene vrouw opzetten tegen de andere. Wat ze willen is de gepensioneerden tegen elkaar uitspelen. Zij willen de klassenstrijd van de werkende mensen omzetten in een onderlinge oorlog tussen de leden van de werkende klasse. Kortom: wat zij echt willen, is alles nog erger maken! Waarom doen zij dat? Eigenlijk maar om één enkele, echte reden. Zij willen de macht en niets anders dan de macht… voor zichzelf! Die macht kunnen ze nooit in handen krijgen, als hun tegenstanders verenigd zijn. Daarom willen ze die tegenstanders en hun achterban diepgaand en definitief verdelen, door hen tegen elkaar op te zetten.

Eenheid tegen het fascisme!

Daarom moeten we vanaf nu allemaal de handen in elkaar slaan. Daarom moeten we vanaf nu allemaal streven naar de eenmaking van alle progressieve, sociale, culturele en democratische krachten in een sterke antiseksistische, antiracistische en antifascistische eenheidsbeweging! Daartoe zullen de komende dagen verdere stappen gezet worden. Ondertussen blijven we gemobiliseerd! Seksisme, racisme, fascisme? No pasaran!