Podemos faalt ook lokaal

Op 26 mei waren er in Spanje niet alleen Europese verkiezingen, maar ook verkiezingen in twaalf van de zeventien regio’s, en in 8.000 gemeenten.
Dat werd geen succes voor Podemos. De vorige keer haalden coalities geïnspireerd door Podemos spectaculaire resultaten, en veroverden de burgemeesterssjerp in enkele grote steden, waaronder Madrid en Barcelona. Dat stond toen symbool voor de opmars van Podemos naar de macht. Afgelopen weekend gingen echter al die grote “steden van de verandering” verloren, op één na.

Madrid

In Madrid werd uittredend burgemeester Manuela Carmena met Más Madrid gesteund door Iñigo Errejón, het vroegere kopstuk van Podemos dat onlangs brak met Pablo Iglesias en zijn eigen weg ging. Daarop besloot Podemos in Madrid een andere lijst te steunen. Die lijst haalde echter de kiesdrempel niet. Más Madrid kwam wel als sterkste van alle partijen uit de bus, maar niet sterk genoeg. De grootste partij levert immers automatisch de burgemeester, tenzij een coalitie van andere partijen een alternatieve meerderheid vormt. De coalitie van de drie rechtse partijen – Partido Popular (PP), Ciudadanos (C’s) en Vox – is in Madrid sterk genoeg om dergelijke meerderheid te vormen, en dus een einde te maken aan het burgemeesterschap van Carmena. Daartoe moeten de ‘liberalen’ van C’s wel samenwerken met de fascisten van Vox, maar dat deden zij eerder ook al in Andalusië, zij het op een hypocriete manier: zij sluiten een akkoord met de PP, Vox doet hetzelfde, zodat C’s geen rechtstreeks akkoord hoefde te sluiten met Vox. Anders wordt Guy Verhofstadt in Brussel boos.

Zo verovert de PP ondanks verliezen toch weer de hoofdstad, wat na de harde klap van de landelijke verkiezingen de PP weer wat zuurstof geeft, temeer daar zij niet wordt ingehaald door C’s en dus het leiderschap op rechts kan blijven opeisen.

Wat dit betekent voor het avontuur van Iñigo Errejón en zijn links populistische projecten is minder duidelijk. Manuela Carmena heeft immers al aangekondigd dat zij niet de kop gaat nemen van de oppositie in Madrid, zodat Más Madrid verweesd achterblijft.

Barcelona

Ook Barcelona ging verloren. Uittredend burgemeester Ada Colau verloor met Barcelona en Comú één zetel, en strandde op 10, net zoveel als de linkse nationalisten van de ERC (Esquerra Republicana de Catalunya, Catalaans Republikeins Links). De ERC haalt echter meer stemmen, en levert dus de volgende burgemeester, want een alternatieve coalitie, met bijvoorbeeld C’s (met Manuel Valls godbetert, een paar jaar geleden nog socialistisch premier in Frankrijk, inmiddels bekeerd tot het macronisme) zit er voor Ada Colau niet in. Ook de sociaaldemocratische PSOE, die 9 zetels haalde, gaat haar burgemeesterssjerp niet redden.

Cádiz

De uitzondering is Cádiz. Daar ging de uittredende burgemeester met de populaire roepnaam Kichi ⁽¹⁾Kichi is lid van Anticapitalistas, die binnen Podemos mee een linkerzijde vormt vooruit van 8 naar 13 zetels, op één zetel verwijderd van de absolute meerderheid. De PP kreeg een zware klap, en zakte terug van 10 naar 4 zetels. De vorige keer was de PP nog de grootste partij, maar slaagde Kichi er in een alternatieve linkse meerderheid te smeden. Dit keer heeft hij zijn positie dus nog versterkt.

Cádiz is een stad van 120.000 inwoners in Andalusië, de regio waar onlangs de PP de regerende sociaaldemocraten van de macht verdreef met de steun van C’s en Vox. Die regionale verkiezingen waren toen de eerste electorale doorbraak van de fascisten van Vox. In Cádiz kregen zij dus geen voet aan de grond.

Vergelijking van de verkiezingsresultaten (%) in Spanje 2019. “Generales” staat voor de parlementsverkiezingen van 28 april 2019, Europeas en Municipales zijn de Europese, resp. gemeentelijke verkiezingen van 26 mei 2019. UP staat voor Unidas Podemos, de coalitie van Podemos, Izquierda Unida en andere linkse partijen die samen optraden.

Globaal is de balans dus niet goed voor Podemos. Plaatselijke factoren speelden zeker een rol, zoals de verdeeldheid in Madrid en de nationale kwestie in Barcelona. Ook op veel andere plaatsen was er overigens verdeeldheid, en wel tussen Podemos en Izquierda Unida (IU), die landelijk samen Unidos Podemos vormen. Maar globaal waren deze verkiezingen opnieuw een nederlaag voor Podemos, en een overwinning voor de PSOE, na de recente landelijke verkiezingen waarin Unidos Podemos 1 miljoen stemmen verloor. In steden waar Podemos nog een rol speelt is die beperkt tot het aan de macht helpen van de PSOE.

Pablo Iglesias blijft echter stug inzetten op deelname aan een regering met de PSOE, ook al moet hij nu onderhandelen vanuit een verder verzwakte positie. Alberto Garzón van IU liet al weten dat hij een regering van de PSOE ook wel van buitenaf wil steunen…

Voor het Europees Parlement haalde Podemos 6 zetels, een winst van één. De vorige keer was echter de eerste verkiezingsdeelname van Podemos, en een spectaculaire doorbraak. Daarna ging het steil omhoog, en daarna dus weer omlaag.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op Ander Europa. Over hetzelfde onderwerp, zie ook Walter Lotens in De Wereld Morgen, 29 mei, Spaanse rebelse steden terug naar af .