De campagne voor de Italiaanse parlementsverkiezingen van 4 maart draait sinds 3 februari rond Macerata, een lief stadje in de prachtige regio Marken (Le Marche). Macerata is ineens een symboolstad voor zowel racisten van alle pluimage als voor antiracisten. Racisme en migratie, daar draait die campagne rond. Het was verwacht, het gebeurt alleen veel scherper dan verwacht sinds een fascist, lid van de Lega (Nord) er Afrikaanse migranten beschoot. Zes gewonde slachtoffers die in de ogen van verenigd (uiterst-) rechts schuldig zijn. Het wordt angstig uitkijken naar de uitslag van die verkiezingen.

“Wraak”

Sinds Macerata is de campagne de straat opgegaan. Vorige zondag betoogden rond 25.000 mensen in dat stadje tegen het alsmaar agressievere racisme zoals zich dat sinds 3 februari uit. Op die zaterdag reed Luca Traini al schietend op zwarte burgers de stad rond. Na zes slachtoffers stopte hij, zwaaide met de Italiaanse vlag en bracht de fascistische groet. Hij was fier “wraak” te hebben genomen voor de dood van een 18-jargig meisje, Pamela Mastropietro, wiens in stukken gesneden lijk eerder was gevonden. Een jonge Nigeriaanse migrant was opgepakt wegens “verduistering van een lijk”, niet voor moord (er is de piste dat het meisje stierf aan een overdosis, het onderzoek is bezig).

Matteo Salvini, de leider van de extreem-rechtse Lega (Nord) en kandidaat-premier, kreeg het nauwelijks over de lippen om de dader te veroordelen. “Het is allemaal de schuld van de linkse regering die de migranten  massaal het land binnen laat, en daardoor is het land onveilig geworden”. Aldus Salvini, want Italië is helemaal niet onveiliger geworden, maar toch wakkert rechts, vaak me nepnieuws, de angst aan. De 28-jarige Traini is voor de Lega geen onbekende, hij was bij gemeenteraadsverkiezingen haar kandidaat, ondanks zijn zeer uitgesproken nazi-sympathieën .

Veilig

De twee grote partners van de Lega in de rechtse coalitie, Forza Italia en Fratelli d’Italia, zaten snel op één lijn met Salvini. Het incident van Macerata wijten ze aan de regering die zo gastvrij is voor migranten. Wij zullen voor een veilig Italië zorgen, zegden zowel Silvio Berlusconi (Forza Italia)  als Giorgia Meloni van de postfascistische Fratelli. Casa Pound, de “fascisten van de 21e eeuw’ gedoopt, goten olie op het vuur, evenals de nazi’s van Forza Nuova die in Macerata tegen “de Nigeriaanse maffia” kwamen manifesteren. Voor die kringen is Traini, de dader van de schietpartij, niet schuldig, de regering is er verantwoordelijk voor dat een ware Italiaan het recht op zelfverdediging in handen neemt. De slachtoffers zijn de schuldigen.

Met Macerata is de campagne volledig ontspoord. De drie partners van rechts zijn het op zeer belangrijke punten grondig oneens. Zo wil de Lega de pensioenwet (met hogere leeftijdsgrens) opdoeken, Forza niet. Die laatste wil een bijna algehele amnestie voor bouwovertredingen, de Lega niet. Ze zijn het niets een wie premier wordt in geval van overwinning. Ook niet wat ze gaan doen als ze geen meerderheid halen: Berlusconi wil bij voorbeeld de huidige premier, Paolo Gentiloni, best houden aan het hoofd van een coalitie tussen de nu regerende Democratische Partij (PD) en zijn Forza. Salvini flirt af en toe met de “Vijfsterrenbeweging” M5S die zelf mist spuit over wat ze na de verkiezingen gaat doen.

Nord

Maar Macerata heeft de rechtse coalitie aaneen gesmeed rond veiligheid en migratie, voor rechts één en hetzelfde thema. Of toch niet gans rechts. Want het rommelt fel binnen de Lega (Nord). Waarom Nord tussen aanhalingstekens: de Lega Nord is in de jaren 1980 ontstaan uit de Lega Lombarda, een regionalistische groep die de kern werd van de Lega Nord. Dat groeide uit tot een separatistische partij die streefde naar de onafhankelijkheid van het noorden van Italië onder de benaming Padania. Ze deed zelfs een beroep op bevriende ‘wetenschapslui’ om een Padaans volk met een zeer eigen genetisch patrimonium te identificeren…

Maar sinds Salvini eind 2013 partijleider werd, ligt dat anders. Separatisme en zelfs regionalisme is voor hem verleden tijd, hij wil de Lega als een sterke xenofobe partij in gans Italië inplanten. Vandaar lokale en regionale lijsten met de benaming ‘Noi con Salvini’ (wij met Salvini), zijn samenwerking met Casa Pound en andere fascistische groepen. Dus liever geen Nord meer.

De stichters van de Lega zijn daar niet blij mee en steken dat ook niet weg. Roberto Maroni, gouverneur van Lombardije en onder Berlusconi minister van Binnenlandse Zaken, en stichter Umberto Bossi verwijten hem dat hij van de Lega een toevluchtsoord voor neofascisten maakt. Het kan voor die noordelijke regionalisten niet dat Salvini samen met Italiaanse fascisten “prima l’Italia” roept. “Ik voel me verraden door deze Lega”, aldus Roberto Cota, ex-gouverneur van Piëmont.

En links?

Rechts verenigd, links verdeeld. De burgemeester van Macerata, Romano Carancini (PD), had gevraagd zijn stad met rust te laten. De PD van Matteo Renzi, ex-premier, ging erop in en riep op om op 24 februari in Rome deel te nemen aan de betoging georganiseerd door Anpi, de vereniging van de antifascistische partizanen. De sociale centra, de linkse coalitie Liberi e Uguali (LeU), de uiterst-linkse coalitie Potere al Popolo en de metaalvakbond Fiom betoogden vorige zaterdag toch in Macerata.

Op die betoging was Salvini niet het enige zwarte schaap. Ook minister van Binnenlandse Zaken Marco Minniti kreeg het zwaar te verduren. Links verwijt Minniti dat hij onder meer de ngo’s heeft tegengewerkt om migranten op zee te redden en dat hij in Libië dubieuze akkoorden heeft gesloten met mensensmokkelaars. Ook binnen de PD zelf is er kritiek op de minister, maar partijbaas Renzi staat volledig achter hem. Diezelfde Renzi heeft de kandidatenlijsten van zijn partij gevuld met trouwe volgelingen, hij duldt geen interne kritiek.

Europa

PD en links kunnen nu maar hopen dat Macerata hun potentiële kiezers talrijker naar de stembus haalt om het gevaar van uiterst-rechts af te blokken. Ook voor Europa hangt er veel van af. Succes van een rechtse coalitie na een racistische campagne zou de rest van de EU wel zwaar onder druk zetten.

Die EU heeft hier wel een serieuze verantwoordelijkheid. Want de andere lidstaten van de EU hebben weinig gedaan om Italië wat te helpen bij de grote toestroom van vluchtelingen, wat veel Italianen frustreerde. Italië, een land waar de bevolking zo lang uitgesproken pro-Europees was, dat zich in de steek voelt gelaten. Dat Europees gevoel is de voorbije jaren trouwens sterk afgezwakt. Partijen als de Lega en M5S zijn de EU uitgesproken vijandig, Forza Italia aarzelt.

Die laatste partij stelt haar Eurovisie af en toe bij onder invloed van de EVP waar ze deel van uitmaakt. Maar waar zit die EVP om goede vriend Berlusconi op de democratische waarden te wijzen die ze toch hoog in het vaandel heeft. De EVP laat betijen, zoals ze de Hongaar Orban, de Oostenrijker Kurz en andere laat betijen. De EVP heeft onveilige grenzen.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op Uitpers.