Na zoveel te hebben gehoord over het klimaatplan van de Europese Unie (European Green New Deal of Fit For 55), hoop je dat het klimaat eindelijk serieus genomen wordt. Maar als je goed kijkt naar de plannen is de teleurstelling groot.

Op 14 juli 2021 lanceerde de Europese Commissie een uitgebreid plan voor de uitvoering van de klimaattransitie. Zoals de naam al doet vermoeden, is het doel de uitstoot tegen 2030 met 55% te verminderen. Het plan omvat veertien (ontwerp-)wetten die door het Europees Parlement moeten worden goedgekeurd en vervolgens geratificeerd en in de wetgeving van de verschillende lidstaten moeten worden omgezet. In dit kader heeft het Europees Parlement op 8 juni een verbod goedgekeurd op de verkoop van voertuigen met verbrandingsmotor in 2035, met uitzondering van luxeauto’s die in hoeveelheden van minder dan 1.000 stuks worden geproduceerd en, krachtens het zogenoemde ‘Ferrari-amendement’, met een extra uitstel voor auto’s die in hoeveelheden van minder dan 10.000 stuks worden geproduceerd.

De zeer lucratieve markt in vervuilingsrechten

Op 22 juni ging het over teksten over de hervorming van de koolstofmarkt. Volgens de liberale logica en ondanks het feit dat die totaal ondoeltreffend is gebleken, blijft de (koolstof)markt een centrale plaats innemen in de strategie van de EU. Volgens de liberale ideologie zou het belasten van emissies de industrie ertoe moeten aanzetten minder te vervuilen. Sinds 2005 bestaat er een markt in ‘rechten om te vervuilen’ die beperkt is tot de industriële sectoren die het meest uitstoten – ongeveer 40% van de uitstoot.

In werkelijkheid hebben deze sectoren, in naam van de onaantastbare concurrentie en om de Europese industrie niet te benadelen, gratis quota toegewezen gekregen. Het resultaat: een lucratieve markt van rechten om te vervuilen en een onbeduidende vermindering van de uitstoot. Met de nieuwe teksten zou enerzijds de koolstofmarkt worden uitgebreid tot de maritieme sector, de luchtvaart, zware vrachtwagens en kantoorgebouwen, en zouden anderzijds de gratis quota geleidelijk moeten verdwijnen, gecompenseerd door de invoering van een grensbelasting op invoer. Onder druk van de grote groepslobby’s en rechts hebben de vrije quota nog een mooie toekomst voor zich. Ze hoeven  pas vanaf 2027 te worden verlaagd om in 2032 te verdwijnen. De kers op de taart: kapitalisten zullen gratis emissierechten blijven ontvangen voor productie die bestemd is voor de uitvoer naar landen die geen vergelijkbare koolstofbeprijzing kennen.

​​​​​​​Een einde maken aan een productiesysteem dat schadelijk is voor het klimaat

Wat de grensbelasting (‘Border Carbon Adjustment Mechanism’) betreft, moet opgemerkt worden dat organische chemie, raffinaderijproducten en bepaalde kunstmeststoffen zijn uitgesloten, maar bovenal beweert men, door middel van een liberaal recept, de ingevoerde, verborgen emissies aan te pakken die het gevolg zijn van het liberale beleid van kapitalistische globalisering. Ja, als bepaalde Europese landen zich kunnen opwerpen als klimaatkampioenen, dan is dat door een groot deel van hun emissies uit te besteden, door de rest van de wereld de lasten te laten dragen van een productiesysteem dat schadelijk is voor het klimaat. Het zijn niet de neoliberale antwoorden van het Europese Klimaatplan die een einde zullen maken aan dit sociale, koloniale en klimatologische schandaal, dat kan alleen door een radicale omvorming van het productieapparaat, door te stoppen met fossiele brandstoffen en kernenergie, door drastische vermindering van productie en transport.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op l’Anticapitaliste. Nederlandse vertaling: redactie Grenzeloos.