Oekraïne moet niet alleen de Russische agressie verslaan, maar zich ook verzetten tegen neoliberale economische hervormingen als het wil gedijen, zeiden Britse parlementsleden op een bijeenkomst over solidariteit met Oekraine..

De Labour-parlementsleden John McDonnell, Clive Lewis en Nadia Whittome voegden zich bij Oekraïense, Britse, Syrische, Franse, Poolse, Afghaanse en Europese activisten en onderzoekers om een progressieve aanpak van de Russische oorlog te bespreken op de bijeenkomst ‘Solidariteit met Oekraïne: bouwen aan een nieuw internationalisme‘, gehouden aan de London School of Economics (LSE).

Het trio bevestigde hun steun voor een door mensen geleide wederopbouw van Oekraïne, waarbij de bescherming van werknemers en het welzijnsbeleid voor een samenleving die door de invasie van Rusland is verwoest, behouden blijven.

‘We hebben een campagne nodig die de strijd tegen neoliberale economische voorwaarden voor internationale hulp aan Oekraïne combineert met de rol van Groot-Brittannië als witwasmachine voor Russisch en Oekraïens geld ‒ voor een rechtvaardige wederopbouw van Oekraïne’, aldus McDonnell, voormalig schaduwkanselier tijdens Jeremy Corbyns ambtstermijn als Labour-leider.

Dat herstel moet ook gerechtigheid inhouden voor de slachtoffers van Russische oorlogsmisdaden, aldus de deelnemers.

Oekraïne heeft sinds het begin van de invasie in februari 2022 70.000 individuele strafzaken geopend over mogelijke misdaden begaan door Russische troepen.

‘De Russische Federatie gebruikt oorlogsmisdaden als een manier om haar oorlogsdoelen te bereiken ‒ en ze is nooit gestraft,’ vertelde de Oekraïense mensenrechtenverdediger Oleksandra Matviichuk de conferentie.

‘Oekraïners vechten om een land op te bouwen waar de rechten van alle burgers worden beschermd ‒ en de vrijheid om Oekraïner te zijn, in plaats van dat hun identiteit wordt vernietigd,’ voegde ze eraan toe.

De conferentie ‘voelde als een moment van de vorming van een nieuwe internationale solidariteitsbeweging rond Oekraïne, een met een aanzienlijk toekomstig potentieel,’ vertelde de organisator van de conferentie, de onderzoeker Luke Cooper, aan openDemocracy.

‘Het was spannend om Oekraïense bewegingen in gesprek te brengen met activisten die solidariteit en steun bevorderen voor het maatschappelijk middenveld en de mensenrechten in andere landen die te maken hebben met de ontberingen van oorlog en conflict,’ zei Cooper.

De deelnemers bespraken een reeks onderwerpen, van de moeilijkheden om gerechtigheid te bereiken voor slachtoffers van oorlogsmisdaden en de toekomstige veiligheid van Oekraïne in een rafelig internationaal systeem, tot wrijvingen in het Zuiden over westerse steun voor Oekraïne en het gevaar van een marktgestuurd herstel dat de sociale en economische rechten van de Oekraïners niet beschermt.

Marina Kaljurand, voormalig minister van Buitenlandse Zaken van Estland en huidig lid van het Europees Parlement, vertelde de conferentie dat ze niet ‘gelooft dat Poetin fysiek voor een rechtbank zal komen te staan’, maar ‘dat het belangrijk is voor Oekraïne en voor Rusland dat dat gebeurt.’

Mensenrechten omvatten ook economische, culturele en sociale rechten, voegde emeritus LSE-professor Mary Kaldor eraan toe en dat ‘betekent dat economische ongelijkheid en grove corruptie moeten worden aangepakt’ als onderdeel van het verzet en herstel van Oekraïne.

Onderzoekers en activisten waren voorzichtig over de huidige contouren van herstelplannen van Oekraïne en merkten op dat de Oekraïense regering de invasie leek te hebben aangegrepen om controversiële wetgeving over arbeidsrechten aan te nemen.

Onder de extreme druk van de Russische invasie heeft de Oekraïense regering volgens een recent rapport van Luke Cooper van de LSE een beleid gevoerd waarbij de invloed van de staat in diverse sectoren van de economie werd teruggedrongen ‒ in plaats van de staatsmacht te gebruiken om de hulpbronnen van het land in dienst te stellen van de oorlogsinspanning tegen Rusland.

Maar de deelnemers waren ook optimistisch over de kans op een eerlijke en inclusieve wederopbouw die tegemoet komt aan de behoefte van de Oekraïense samenleving aan economische stabiliteit en groei ‒ een kans die wordt gegarandeerd door meer lokale overheidsfunctionarissen, maatschappelijke organisaties en werknemers- en vrouwengroepen bij het herstelproces te betrekken.

‘De uitkomst van progressieve doelen in Oekraïne is cruciaal voor de toekomstige democratische samenstelling van Oekraïne. En die discussies moeten nu beginnen,’ aldus Taras Fedirko, docent aan de Universiteit van Glasgow.

Anthony Barnett, schrijver en oprichter van openDemocracy, riep op tot een vrede die uiteindelijk een dialoog inhoudt tussen de Oekraïense, Wit-Russische en Russische samenlevingen. De wereldwijde crisis als gevolg van de Russische invasie, zo vertelde hij de conferentie, is een extreme uitdaging, maar ook een kans voor democratische vernieuwing.

‘We zitten nu in een tijdperk waarin de politiek van het neoliberalisme heeft gefaald,’ zei hij. ‘Dat vertelde ons dat het zinloos was te hopen dat alles anders zou kunnen en stelde dat de ‘markt het het beste wist’.

‘In zekere zin probeert Poetin met zijn invasie in Oekraïne een soortgelijk fatalisme te bewerkstelligen. Maar ook zijn invasie mislukt ‒ en dus begint er een opvallend, fris en eerlijk gesprek over hoe we de democratie kunnen verdedigen en creëren.’

Dat gesprek moet echter ook gaan over het gebrek aan actie van het Westen ‒ inclusief progressieve kringen ‒ over de Russische agressie tegen Oekraïne in de eerste fase van de oorlog in 2014, zei schrijfster Olesya Khromeychuk.

‘We moeten het gebrek aan reactie van Westers links in 2014 over Donbas en de Krim onder ogen zien,’ stelde ze.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op openDemocracy. Nederlandse vertaling: redactie Grenzeloos.