De hele maand oktober en november hebben de media en vooral links bericht over wat ze een ‘stakingsgolf’ noemden. Is die er ook echt?

Momenteel is er in de Verenigde Staten sprake van een ongelijkmatig economisch herstel. De werkgelegenheid neemt toe, waardoor werknemers theoretisch veel invloed hebben. Maar liefst 4,4 miljoen werknemers hebben in september hun baan opgezegd in wat ‘het grote ontslag’ wordt genoemd. Werkgevers hebben moeite vacatures te vervullen, dus verhogen ze de lonen. Toch organiseren de vakbonden slechts 6,3 procent van de werknemers in de particuliere sector, terwijl slechts 10,8 procent van alle werknemers bij een vakbond is aangesloten.

In deze context zijn er enkele stakingen geweest. Zo’n 1.000 mijnwerkers begonnen zeven maanden geleden een staking in Alabama en staken nog steeds. De bakkersvakbond leidde 1.000 Nabisco-werknemers in een staking in verschillende staten; dat contract is nu geregeld. Dezelfde vakbond heeft ook 1.400 arbeiders van Kellogg’s (ontbijgranen) in staking gebracht, een staking die nu al verscheidene weken duurt. Bij John Deere, dat tractoren produceert, staakten 10.000 arbeiders van de United Auto Workers, een staking die nog steeds voortduurt. Maar ook in oktober en november vernieuwden 65.000 leden van de IATSE, de vakbond van theater- en filmmedewerkers en de 30.000 werknemers in de ziekenhuizen van Kaiser Permanente hun contracten, maar zonder staking.

The Guardian schreef over een ‘verrassende uitbarsting van strijdlust van arbeiders en stakingen’ in wat het ‘striketober’ noemde. Joe Allen, een schrijver voor het revolutionair socialistische tijdschrift Tempest, schreef over een ‘stakingsgolf’, terwijl Nelson Lichtenstein in het sociaaldemocratische tijdschrift Dissent verklaarde dat ‘dit geen stakingsgolf is’ hoewel ‘we er dringend behoefte aan hebben’. In tegenstelling tot de lerarenstakingen van 2018-19, een echte stakingsgolf die zich verspreidde onder 110.000 werknemers in dezelfde bedrijfstak, zijn de recente stakingen namelijk minder talrijk en verdeeld over verschillende bedrijfstakken en vakbonden. We hebben een aantal stakingen gezien, maar geen golf.

Waarom richten wij socialisten ons op stakingen? Ten eerste is een stemming over een voorgesteld contract of een stemming over een staking vaak de eerste en misschien de enige keer dat arbeiders deelnemen aan het leven van de vakbond. Veel arbeiders stemmen niet voor hun lokale of nationale kaderleden, dus de contract- of stakingsstemming kan de enige democratische ervaring van arbeiders in de vakbond zijn.

Ten tweede, terwijl vakbondsbestuurders de contractonderhandelingen voeren en de staking aan de leden voorleggen, kan er, als de leden stemmen om te staken, een verschuiving binnen de vakbond beginnen plaats te vinden. De organisatie van de staking – het organiseren en opstellen van stakingspiketten bij fabrieken, het organiseren van stakingsbijeenkomsten, het zenden van delegaties om andere vakbonden of gemeenschapsgroepen te bezoeken – begint de werknemers tot actie te bewegen, geeft hen de gelegenheid beslissingen te nemen en misschien voor de eerste keer zichzelf als de vakbond te zien.

Ten derde, als de staking eenmaal begint, met piketten die zich opstelllen tegen managers of onderkruipers en vrachtwagens blokkeren, wordt het karakter van de staking als een echt conflict tussen de bazen en de arbeiders duidelijk. De arbeiders zien dat zij hun loon opofferen, terwijl de verre aandeelhouders, de bedrijfsleiders en de fabrieksmanagers hun salarissen en dividenden blijven ontvangen. De arbeiders, die samen offers brengen, samen de piketten vormen en samen tegen de baas strijden, ontwikkelen een gevoel van solidariteit.

Tenslotte, als ze in conflict komen met de baas en vaak te maken krijgen met de politie, staan de arbeiders meer open om kritisch te denken over zowel het grootkapitaal als de politiek. Als dat gebeurt, kunnen socialistische activisten in de arbeidersbeweging strategische ideeën aandragen en de socialistische kritiek op het kapitalisme aan de orde stellen en een revolutionair socialistisch alternatief voorstellen: het idee dat arbeiders de macht moeten grijpen en collectief de economie moeten bezitten en besturen. Dit alles maakt stakingen, maar vooral massale stakingen waarbij tienduizenden of honderdduizenden betrokken zijn, tot zeer belangrijke gebeurtenissen.

Tot nu toe hebben we weinig grote of militante stakingen gehad die een radicaler arbeidersbewustzijn zouden kunnen creëren. Dat zal ongetwijfeld nog gebeuren, maar we zijn er nog niet.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op New Politics. Nederlandse vertaling: redactie Grenzeloos.