Je kan hieronder de meest recente verklaring van het Uitvoerend bureau van de 4e Internationale lezen over de oorlog tegen Oekraïne. Deze verklaring werd aangenomen op 24 mei.

1. Stand van de oorlog

Er zijn nu drie maanden verstreken sinds de invasie van Oekraïne door de troepen van Poetin. Het Russische leger heeft delen van het grondgebied bezet, vooral in het oosten en zuiden van het land, terwijl het een zware nederlaag heeft geleden in de regio Kyiv.

De Oekraïners hebben fenomenaal en massaal verzet geboden, waarbij gewapende en niet-gewapende strijd, het leger, de territoriale verdedigingstroepen, maatschappelijke organisaties en nieuwe vormen van zelforganisatie betrokken waren. Ze hebben wapenleveranties, humanitaire hulp en inlichtingen ontvangen van EU- en NAVO-landen. De eerste successen van dat verzet hebben de Oekraïense hoop op een nederlaag van de Russische agressor geradicaliseerd. Burgers in bezette gebieden blijven demonstreren tegen de bezetting, er zijn berichten over partizanenactiviteiten in sommige gebieden.

De soldaten die aan beide zijden zijn gedood, kunnen in de tienduizenden worden geteld, evenals de Oekraïense burgerslachtoffers. De oorlogsmisdaden van de Russische strijdkrachten zijn talrijk en bewezen, zoals in Boetsja, Irpin en andere steden. De belegering van de steden door het Russische leger heeft er opzettelijk toe geleid dat duizenden inwoners zijn omgekomen van ontbering en honger, met name in Marioepol. Twaalf miljoen inwoners zijn ontheemd, waarvan vijf miljoen naar andere Europese landen zijn gevlucht.

Het conflict heeft massale materiële vernietiging veroorzaakt door willekeurige bombardementen op civiele en militaire doelen; sommige steden zijn bijna met de grond gelijk gemaakt.

Begin april besloot Vladimir Poetin het offensief aan te passen, met als doel de hele Donbass en de industrie- en havenstad Marioepol in te lijven, evenals een zo groot mogelijk gebied in het zuiden, aan de Zwarte Zee. Maar ook in deze regio’s blijven de Oekraïners zich verzetten.

2. Ons standpunt: steun aan de Oekraïense strijd voor zelfbeschikking en onafhankelijkheid tegen een achtergrond van inter-imperialistische strijd

De invasie van Poetin is een aanvalsoorlog, die tot doel heeft het Oekraïense grondgebied onder Russische controle te brengen, als onderdeel van de terugkeer van een groot Russisch imperialistisch project.

De Oekraïners voeren een nationale bevrijdingsstrijd tegen de invasie. We steunen hun recht om zich te verzetten, ook militair, en zijn solidair met hun keuze om dat te doen. We verdedigen hun recht om zich te bewapenen en zo de nodige wapens te krijgen om weerstand te bieden tegen een veel machtiger leger.

Deze oorlog wordt gevoerd in de context van een hernieuwde inter-imperialistische strijd. In deze oorlog heeft het westerse imperialisme – vertegenwoordigd door de NAVO en de EU – partij gekozen en steunt het verzet van Oekraïne financieel en materieel. Dat heeft het verzet duidelijk versterkt en zijn vooruitzichten verbeterd.

We hekelen het overduidelijke streven van de leiders van de VS en de EU om de oorlog om te vormen in overeenstemming met hun eigen belangen: het vooruitzicht van een tweede Afghanistan-nachtmerrie voor Rusland opent al enorme mogelijkheden voor verhoogde militaire budgetten, de inzet van nieuwe militaire technologieën, de uitbreiding van de NAVO en de verbetering van de geo-strategische positie van de VS in de wereld. Ze willen het slagveld van Oekraïne gebruiken voor de verwezenlijking van hun geopolitieke doelstellingen.

Voorlopig hebben beide imperialistische machten, Rusland en de NAVO, elke directe confrontatie vermeden die zou kunnen escaleren in een inter-imperialistische oorlog. Niemand heeft belang bij een dergelijke escalatie, maar die zou wel het gevolg kunnen zijn van een ongecontroleerde spiraal. Een dergelijk scenario van een wereldoorlog is een objectief gevaar in de imperialistische fase van het kapitalisme. Het zou catastrofaal zijn voor de mensheid en de planeet en we verzetten ons tegen elke escalatie die deze oorlog zou kunnen veranderen in een directe inter-imperialistische confrontatie.

Als revolutionairen en internationalisten bevestigen we dat de uitweg uit de logica van inter-imperialistische conflicten en escalatie ligt in het verzet van volkeren van onderop: voor zelfbeschikking en tegen buitenlandse invasies. De keuze van de Oekraïners om zich te verzetten heeft de snelle annexatie waar Rusland op uit was, geblokkeerd. De nederlaag van de Russische indringer door toedoen van het Oekraïense volk zou het beste scenario zijn voor de strijd voor zelfbeschikking en tegen imperialismen van welke aard dan ook. De versterking van het Oekraïense verzet en van de anti-oorlogsbewegingen in Rusland (en Belarus) zijn twee noodzakelijke factoren om dat scenario te verwezenlijken.

De invasie van Poetin heeft een enorme impuls gegeven aan de uitbreidingsagenda van de NAVO, nu Zweden en Finland om toetreding hebben verzocht. We verzetten ons tegen deze dynamiek: we verwerpen de logica van militaire blokken en ijveren voor een nieuw trans-Europees concept van veiligheid, gebaseerd op zelfbeschikking, egalitaire betrekkingen tussen volkeren, met inbegrip van Rusland, dringende denuclearisatieverdragen en de ontbinding van de NAVO en de CSTO.

Op dezelfde manier verwerpen we de EU-verdragen en de financiële instellingen en het beleid van de EU en stellen we de manier aan de kaak waarop deze worden gebruikt om landen in de periferie van Europa te onderwerpen aan neokoloniale betrekkingen. De tegenstellingen tussen de Oekraïense vraag naar ‘snelle en rechtvaardige’ Europese integratie en de realiteit van de EU-criteria moeten ons helpen de kwestie van nieuwe verdragen aan de orde te stellen voor Europese betrekkingen die gebaseerd zijn op samenwerking en niet op marktconcurrentie, fiscale en sociale dumping.

We willen een beweging van onderop opbouwen, voor een rechtvaardige en duurzame vrede, in solidariteit met de strijd van het Oekraïense en Russische volk tegen de invasie van Poetin en de NAVO-strategieën, voor een rechtvaardige vrede en voor de zelfbeschikking van Oekraïne.

We eisen de dringende overdracht van militaire budgetten naar de vitale behoeften van een ecosocialistische transformatie van de wereld, gebaseerd op sociale en ecologische rechtvaardigheid en tegen alle neokoloniale verhoudingen.

3. Politieke tendensen in Oekraïne

Zelensky en zijn regering zijn een neoliberale kracht, verbonden met sectoren van de Oekraïense oligarchie. Zijn onverwachte electorale succes in 2019 kwam er op basis van kritiek op corruptie en hoop op een vreedzame regeling van de hybride oorlog die sinds 2014 meer dan 15.000 doden heeft veroorzaakt en in de context van een diepe crisis van alle politieke partijen die gepaard gaat met groeiende sociale conflicten en activiteiten van het maatschappelijk middenveld.

De Oekraïense bevolking is verenigd om zich met alle middelen te verzetten tegen de Russische invasie. Veel socialistische en anarchistische activisten hebben zich aangesloten bij de Territoriale Verdedigingstroepen. Als internationalistische militanten steunen we de kameraden die deze keuze hebben gemaakt.

Tegelijkertijd organiseren Oekraïners zich om steun te bieden aan de slachtoffers van de oorlog. Er zijn volksinitiatieven gelanceerd om onderdak, sociale huisvesting en kinderopvang te bieden aan vluchtelingen en binnenlandse ontheemden, om gratis geestelijke en andere gezondheidszorg te bieden, vervoer en nog veel meer. Deze initiatieven zijn een experiment in nieuwe manieren van sociale organisatie, die zouden kunnen breken met de neoliberale teruggang van de laatste 20 jaar; maar ze worden nog steeds geconfronteerd met het dominante politieke en economische regime dat de oligarchen beschermt.

In de huidige fase van de oorlog zijn het de Russischtalige Oekraïners die het meest te lijden hebben van het Russische leger. Ze zijn massaal betrokken bij het gewapende- en burgerlijke verzet. Dat ontkracht de bewering van Poetin dat de ‘operatie’ tot doel heeft nationale minderheden te beschermen. We steunen het recht van volkeren op democratische zelfbeschikking, zonder nationale of buitenlandse dwang.

Het opbouwen van een Oekraïense nationale identiteit is een dominante politieke tendens, een historisch progressief verzet tegen eeuwen van Russische overheersing. Dat sentiment heeft ook vaak de kleur aangenomen van anti-communisme, mede als gevolg van de onderdrukking tijdens de USSR-periode. Dat kan alleen worden overwonnen door een radicale democratische beweging om een vreedzaam Oekraïne te consolideren. Het volksverzet en de overwinning op de Russische nationale onderdrukking moeten een collectieve toe-eigening mogelijk maken van tegenstrijdige interpretaties van zwarte bladzijden uit de Oekraïense geschiedenis door historici en verschillende politieke stromingen, waarbij alle onderdrukkingen en misdaden uit het verleden aan de orde komen. Maar dat vereist ook de consolidatie van een naoorlogs Oekraïne dat vrij is van oligarchisch kapitalisme en sociaal destructief beleid.

Het is duidelijk dat de context van geweld en toegenomen nationale gevoelens, veroorzaakt door de invasie, gunstig is voor ‘anti-Russische’ en extreemrechtse nationalistische ideologieën. Tegelijkertijd schept de massale inzet van Russischtalige Oekraïners en Roma bij de verdediging van het land, alsmede de directe mobilisatie van de burgers in het gewapende en ongewapende verzet, mogelijkheden voor een progressievere oplossing van de culturele en taalkundige kwesties die de laatste jaren door extreemrechts zijn uitgebuit.

Veel vrouwen hebben zich vrijwillig voor gewapende dienst aangemeld. Zoals Oekraïense feministen zeggen, weten ze wat voor toekomst het regime van Poetin biedt aan feministen en LHBT. Daarom is het hun eerste keuze te vechten voor zijn nederlaag.

In de context van oorlog en oorlogszucht heeft het genderregime de neiging om te verschuiven naar meer patriarchale vormen, waardoor vrouwen in het zorgveld worden geplaatst en mannen in de frontlinie, en seksistisch, gewelddadig en reactionair gedrag (tegen vrouwen en LHBT) toeneemt. Sinds 2014 is de last van de sociale reproductie in een door en door neoliberale samenleving steeds meer op vrouwen komen te liggen omdat de sociale voorzieningen zijn uitgekleed. Dat is een deel van de context voor de massale draagmoederschapsindustrie die zich in Oekraïne heeft ontwikkeld. Sinds de Russische invasie heeft het gebruik van verkrachting en seksueel geweld als oorlogswapen vrouwen traumatische naweeën bezorgd, waaronder ongewenste zwangerschappen, waarvoor ze geen toegang hebben tot passende zorg. We steunen de feministische collectieven die zich inzetten om vrouwen te helpen bij alle complexe trauma’s waarmee ze worden geconfronteerd.

Het is in een dergelijke context dat de nieuwe socialistische organisatie Sotsialnyi Rukh (‘Sociale Beweging’) werd opgericht. We steunen hun oriëntatie, die onder meer bestaat uit hun openlijke kritiek op noodmaatregelen in oorlogstijd en hervormingen van de arbeidswetgeving die het gemakkelijker maken werknemers te ontslaan, op het niet handhaven van de arbeidswetgeving en op een corrupt rechtssysteem en ambtenarenapparaat, waardoor oligarchen en andere kapitalisten geen lonen en belastingen hoeven te betalen en zich niet aan milieuwetgeving hoeven te houden. Ze bouwen aan een volksverzet tegen de indringer dat geworteld is in solidariteit met de arbeidersstrijd en egalitaire (feministische, antiracistische, anti-seksistische) verhoudingen onder het volk. Ze zetten zich in voor de belangrijke campagne voor de kwijtschelding van de buitenlandse schuld van Oekraïne.

Onafhankelijke vakbonden zijn ook een belangrijke factor in het opbouwen van verzet en een alternatief voor het burgerlijke en neoliberale project voor Oekraïne.

De banden van deze progressieve krachten (met name vakbonden en feministen) met de anti-oorlogsbeweging in Rusland en Wit-Rusland zullen van essentieel belang zijn voor het openen van progressieve alternatieven voor de dominante inter-imperialistische conflicten en regelingen.

4. Het politieke klimaat in Rusland en de anti-oorlogsbeweging

De reactivering van het Groot-Russisch imperialisme heeft ook politieke gevolgen binnen de Russische staat. Poetin maakt gebruik van zijn Orwelliaanse ‘speciale operatie’ om de Russische samenleving verder te verstikken. Zijn beleid is evenzeer agressief ideologisch (Groot-Russisch nationalistisch en ‘anti-nazistisch’) als systematisch repressief. Hij wil op lange termijn een einde maken aan elke binnenlandse oppositie.

Onderwijs en media zijn hervormd om autoritaire, imperialistische waarden te bevorderen en afwijkende meningen te onderdrukken. Onafhankelijke vakbonden en netwerken van activisten, LHBT-activisten en milieuactivisten krijgen allemaal te maken met toenemende repressie.

Deze regressieve tendensen doen het Russische regime verschuiven naar neofascisme, waarbij formele democratische procedures geleidelijk worden onderdrukt.

Desondanks hebben sommige sectoren van de Russische samenleving grote moed getoond door zich te verzetten tegen Poetins oorlog. In de eerste dagen van de oorlog kwamen in veel Russische steden spontane demonstraties bijeen om zich tegen de invasie te verzetten. Die werden hard onderdrukt. Individuele personen blijven protesteren en zijn beboet, gevangengezet en geïntimideerd op hun werk en op hun studieplekken.

Sommige soldaten weigeren deel te nemen aan deze zogenaamde ‘speciale operatie’ en desertie en gebrek aan discipline teisteren het Russische leger. De meeste soldaten die in Oekraïne dienen en sterven, behoren tot etnische minderheden in Rusland, die minder kansen hebben op de arbeidsmarkt en minder gemakkelijk aan militaire dienstplicht kunnen ontkomen.

De kleine feministische beweging speelt nu een sleutelrol bij het aan de kaak stellen van de invasie en het betuigen van solidariteit met Oekraïne, door bij te dragen aan de coördinatie van initiatieven in het hele land.

De beweging van moeders van soldaten is ook een belangrijke factor, die een stem geeft aan degenen die kritiek hebben op de oorlog en de propaganda van Poetin.

Ondertussen maken ook niet duidelijk toegeschreven sabotageacties het de Russische staat moeilijk en tonen ze aan dat er meer oppositie tegen de oorlog bestaat dan wat publiekelijk wordt geuit.

Er is ook indrukwekkende sabotage gepleegd op de Russische logistiek in Wit-Rusland. Het regime in Minsk heeft dergelijke sabotage nu als terrorisme bestempeld, waarop de doodstraf staat. Belarussische activisten steunen ook Russische deserteurs en demonstreren tegen samenwerking met of toekomstige deelname van Belarus aan de Russische invasie. Onafhankelijke vakbonden, die de anti-oorlogsprotesten hebben geleid, zijn sterk onderdrukt en hun vermogen om te functioneren wordt in gevaar gebracht.

Voor socialistisch en revolutionair links in Rusland, en in het bijzonder voor de Russische Socialistische Beweging, is een belangrijke rol weggelegd bij de opbouw van een strijdbare oppositie tegen het Poetin-regime en bij het smeden van solidariteitsbanden met Oekraïense activisten en anderen over de hele wereld. Ze worden geconfronteerd met toenemende repressie en moeten semi-clandestien werken.

Sommige socialisten, feministen en andere activisten hebben het land moeten verlaten, maar werken vanuit ballingschap verder aan de opbouw van een radicaal alternatief in Rusland. We zijn vastbesloten hen te steunen.

5. Onze taken buiten Oekraïne en Rusland

Als radicaal-linkse krachten betuigen en organiseren we onze steun aan het Oekraïense gewapende en ongewapende verzet, terwijl we onafhankelijk blijven van en kritisch staan tegenover onze regeringen en hun imperialistische programma en beweegredenen. We staan geen enkel initiatief in de weg dat bijdraagt tot de versterking van het autonome verzet van het Oekraïense volk.

We nemen deel aan mobilisaties in solidariteit met de Oekraïners en tegen de invasie van Poetin, proberen in contact te komen met Oekraïense vluchtelingen en mensen die verontwaardigd zijn over de agressie en brengen onze leuzen en ideeën naar voren tegen alle imperialismen, voor socialisme en zelfbeschikking.

We steunen en bouwen aan initiatieven van onderop die materiële en humanitaire hulp naar Oekraïne brengen.

We veroordelen beleid dat erop gericht is van de oorlog in Oekraïne te profiteren om de belangen van het westerse imperialisme te bevorderen. We verzetten ons tegen alle voorwaarden die westerse regeringen opleggen om er winst mee te maken en Oekraïne aan hun economische en militaire invloedssfeer te onderwerpen.

We verzetten ons tegen de stijging van de militaire uitgaven, die deel uitmaken van een agenda van toenemend militarisme die aan Poetins invasie voorafgaat. We zijn tegen de NAVO en de CSTO, voor hun ontbinding, voor elk land om deze allianties te verlaten en we verzetten ons resoluut tegen hun uitbreiding.

We betuigen en organiseren solidariteit met de vluchtelingen uit Oekraïne en eisen het einde van alle vormen van discriminatie en een beleid van open grenzen voor migranten en vluchtelingen, waar ze ook vandaan komen. De gedwongen ballingschap van de Oekraïners is in de buurlanden, met name in Polen, op veel solidariteit van de bevolking en op zelforganisatie gestuit. De huidige behandeling van Oekraïense vluchtelingen door de EU zou moeten worden overgenomen als standaardpraktijk voor alle nieuwe asielzoekers.

We steunen directe acties tegen Russische oligarchen. Ze worden beschermd door de ondoorzichtigheid en oneerlijkheid van het mondiale financiële systeem, het bankgeheim en de geïnstitutionaliseerde kapitaalvlucht en belastingontduiking, waarvan alle oligarchieën profiteren, ook de Oekraïense. We zijn geen voorstander van sancties op lange termijn die erop gericht zijn Rusland te laten ‘bloeden’ of ‘verzwakken’ en die leiden tot meer armoede onder de Russische bevolking.

We bestrijden elke vorm van russofobie, die het Russische volk of de Russische cultuur vereenzelvigt met de daden van zijn regering.

We wijzen op de tegenstrijdigheid tussen de steun van westerse regeringen aan de strijd van Oekraïne en hun medeplichtigheid aan de onderdrukking van het Koerdische volk door Turkije en de onderdrukking van het Palestijnse volk door Israël en alle andere onderdrukte naties in de wereld.

6. Onze belangrijkste leuzen en eisen

  • Voor de nederlaag van de Russische invasie. Russische troepen weg uit Oekraïne.
  • Steun voor het Oekraïense verzet, in al zijn vormen.
  • Voor de onmiddellijke kwijtschelding van de Oekraïense schuld.
  • Weg met Poetin! Steun aan de Russische anti-oorlogsbeweging. Solidariteit en vluchtelingenstatus voor alle deserteurs uit het Russische leger.
  • Tegen de expansiedrift en het interventionisme van de NAVO en de door Rusland geleide CSTO. Tegen alle imperialistische blokken.
  • Solidariteit met de Oekraïense vluchtelingen van alle herkomst en verlening van de nodige praktische hulp op korte en langere termijn, rekening houdend met het feit dat de overgrote meerderheid vrouwen en kinderen zijn.
  • Overschakeling op hernieuwbare energiebronnen om een einde te maken aan de afhankelijkheid van en chantage door olie- en gasproducenten. Militaire budgetten omzetten in investeringen voor een snelle afbouw van de koolstofeconomie onder toezicht van de bevolking.
  • Voor een socialistisch Europa vrij van militaire blokken en alle neokoloniale relaties. Voor een ecosocialistisch revolutionair alternatief voor kapitalistische uitbuiting en de vernietiging van het leven op onze planeet.

Nederlandse vertaling: redactie Grenzeloos.