NADH-2020: het Niks Aan De Hand-virus

Er is, vrij kort na het uitbreken van de COVID19-epidemie, een tweede virus uitgebroken, dat die corona-epidemie nodeloos extra ruimte geeft: het niks-aan-de-hand-met-die-Corona-er-zijn-grotere-problemen-virus, kortweg NADH-2020. Dat virus waart rond in mijn directe omgeving: linkse, progressieve, radicale en alternatieve mensen, die ver buiten Wuhan, Noord-Italië, Iran en Zuid-Korea wonen, blijken er ook gevoelig voor te zijn.

Gelukkig zijn er wel medicijnen tegen NADH-2020. Informatie helpt, solidariteit helpt ook. Of dit afdoende is om NADH-20020 te keren, staat helaas allerminst vast, want het virus duikt in steeds nieuwe gedaantes op. Ik noem een paar verschijningsvormen, en reik wat informatie aan die als tegengif mag dienen.

‘En de griep dan?’

Een eerste variant van het niks aan de hand virus ziet er als volgt uit. Je vergelijkt het nieuwe Corona-virus met je favoriete andere ziekte, en trekt dan je conclusie. Je noemt corona bijvoorbeeld ‘een griepje’, waarbij je er aan voorbijgaat dat griep op zichzelf een serieuze ziekte is: ‘in het vorige griepseizoen werden er in Nederland alleen al 400.000 mensen ziek en overleden er 2900 mensen meer dan statistisch verwacht mocht worden.’⁽¹⁾Waarom er meer aandacht is voor corona dan voor griep, NOS, 3 maart 2020, https://nos.nl/artikel/2325546-waarom-er-meer-aandacht-is-voor-corona-dan-voor-griep.html En wereldwijd: ‘seizoensgriep heeft een gemiddeld sterftecijfer van 0,1 procent, maar het is zeer besmettelijk – met tot aan de 400.000 mensen die er jaarlijks aan overlijden.’⁽²⁾Corona virus: world in “uncharted territory”, BBC, 2 maart 2020, https://www.bbc.com/news/world-51712437

Bedoelt men dit ‘griepje’? En verklaart men corona tot net zo ‘onschuldig’? Natuurlijk: het woord ‘griepje’ wordt ook vaak gebruikt voor relatief onschuldige kwaaltjes – een niesbui van drie dagen, een kuchje en wat koorts. Maar de suggestie dat corona niet ernstiger is dan dat, mag je van mij op straat, zonder mondkapje, gaan herhalen in Teheran of Wuhan. Het is onverantwoordelijk. Corona kost mensenlevens, inderdaad, net als de echte seizoensgriep.

Een andere variant van het NADH-2020-virus knoopt juist bij de ernst van de griep aan en stelt: ‘Waarom je zo druk maken over corona? Aan griep gaan gemiddeld meer mensen dood’. Dat de gemiddelde sterfte wegwens griep aanzienlijk is, betwist ik niet: zie boven. Toch is de bewering feitelijk ongegrond en misleidend. Van de seizoensgriep hebben we een gemiddelde: tegen de 400.000 doden per jaar, zoals we zagen. Van corona hebben we nog helemaal geen gemiddelde: de uitbraak is maar net begonnen, we hebben geen jaarcijfer qua besmettingen, we hebben geen jaarcijfer qua sterfte, we hebben alleen maar momentopnames. En die wijzen allemaal op een pijlsnelle toename.

Extrapoleren we wat we weten, dan zou je kunnen zeggen: er zijn tegen de 3500 corona-doden gevallen in minder dan vier maanden tijd. Corona kreeg publiciteit vanaf 31 december vorig jaar, maar eerdere gevallen blijken er al eerder die maand te zijn geweest. 3500 doden in vier maanden, dat zou 10.500 doden in een heel jaar betekenen – als de sterfte elke dag even groot zou zijn. Niets wijst daar echter op. Veel wijst op een voortdurende toename in een epidemie die nog maar net is begonnen.

Er zijn deskundigen die er van uit gaan dat een groot deelt van de wereldbevolking besmet kan worden. Gariel Leung, professor in de publieke gezondheidszorg in Hongkong, schat dat 60 procent van de wereldbevolking dit kan overkomen als we het virus niet weten te stuiten.⁽³⁾Sarah Boseley, Coronavirus “could infect 60 % of global population if unchecked”, Guardian, 11 februari 2020, https://www.theguardian.com/world/2020/feb/11/coronavirus-expert-warns-infection-could-reach-60-of-worlds-population Zestig procent van 7,7 miljard mensen,⁽⁴⁾Het aantal van de wereldbevolking in 2019, volgens wikipedia (gecheckt op 7 maart 2020), https://nl.wikipedia.org/wiki/Wereldbevolking dat zijn 4.620.000.000 mensen, als mijn onbeholpen rekenwerk klopt.

En hoe is de relatieve sterfte bij corona? Vermoedens lopen uiteen: 2 tot 5 procent volgens de WHO, zo schrijft de BBC.⁽⁵⁾Corona virus: world in “uncharted territory”, BBC, 2 maart 2020, https://www.bbc.com/news/world-51712437 “Het is vermoedelijk rond of iets onder de 1 procent” schrijft de Guardian.⁽⁶⁾Hannah Devklin en Sarah Boseley, Coronavirus facts: what’s the mortality rate and is there a cure? Guardian, 6 maart 2020, https://www.theguardian.com/world/2020/mar/06/coronavirus-facts-what-is-the-mortality-rate-and-is-there-a-cure-covid-19 Laat ik maar, om niet van paniekzaaierij beschuldigd te worden, dat lagere cijfer aanhouden: 1 procent van de met corona besmette mensen gaat dood.

Een procent van 4.620.000.000 mensen is 46.200.000 mensen. Een dikke 46 miljoen mensen dus. Natuurlijk: die zestig procent besmettingen kan veel te somber zijn. Misschien wordt het ‘slechts’ tien procent. Gaan we weer even rekenen. Tien procent van 7.7 miljard is 770 miljoen. Als daar 1 procent van overlijdt, zijn dat 7,7 miljoen mensen. Zet dat eens naast de 400.000 jaarlijkse griepdoden. Vind je tien procent besmettingen nog onwaarschijnlijk? Maak er 1 procent van. Zelfde mortaliteit van 1 procent aanhouden, hopsakee, nog steeds 770.000 corona-doden in de maak.

Ik wijs er ook nog even op dat het percentage sterfgevallen, afgezet tegen het aantal besmettingen, bij die griep geschat wordt op 0,1 procent. Tien keer minder dan die ene procent die ik in deze rekenvoorbeelden voor voor corona hanteer. Er is geen enkele valide reden om corona als minder ernstige bedreiging op te vatten dan de seizoensgriep. Wie aldus met griep schermt om daarmee te zeggen ‘het valt wel mee met die corona’, strooit mensen zand in de ogen, bewust of onbewust.

Immens leed

Wie dat doet, miskent bovendien ook het immense leed dat de epidemie nu al aanricht. Niet alleen de doden, ook het veel grotere aantal mensen dat ernstig ziek wordt, de zorgen van alle mensen om die mensen heen. Wie ernstig ziek wordt, belandt op de intensive care – als die beschikbaar is. Wie minder ernstig ziek is, kan beter niet naar het werk gaan, maar krijg je dan betaald? Scholen gaan dicht, en wat moeten de ouders dan aanvangen met de kinderen, terwijl ze naar hun werk moeten? Krijgen ze dan kinderopvang vergoed?

Wie bang is om besmet te zijn kan zich beter ziek melden – maar doen mensen dat wel als ze hun ziektedagen niet vergoed krijgen? Wat zich voltrekt is niet slechts een gezondheidsprobleem, het is een sociale ramp die nu al miljoenen mensen raakt. Rijke mensen kunnen zich een uitweg uit dit soort problemen betalen. Voor arme mensen gaat dat een stuk moeilijker.

Dat dit leed -medisch en sociaal – tot voor tien dagen nog voornamelijk ver weg was, maakt die miskenning ervan door naar de griep te wijzen bepaald niet sympathieker. Dat er andere, nog veel ernstiger problemen op de wereld zijn die ook aandacht vragen, verandert aan dit wrange feit helemaal niets. Geen vluchteling wordt gered door te wijzen op het verschil in aandacht dat beide problemen, corona enerzijds en vluchtelingen anderzijds, krijgen. Solidariteit met vluchtelingen kan uitstekend zonder de aandacht voor corona als overdreven weg te wuiven. Idem dito met honger en oorlog, ook zaken waar veel naar wordt verwezen in dit verband.

Net als honger, oorlog en het laten creperen van vluchtelingen is corona trouwens een systeemprobleem: door bezuinigingen geteisterde gezondheidszorg, door autoritair bestuur gesaboteerde tijdige informatieverstrekking, het heeft corona nodeloos veel ruimte gegeven, en doet dat nog steeds. Waarom die problemen onderling tegen elkaar afzetten, als concurrerende aandachtstrekkers, in plaats van ze allemaal aan te pakken en te benaderen als symptomen van aanklachten tegen het systeem dat al deze problemen over ons uitstort?

Er is nog iets zeer misleidend aan de vergelijking tussen griep en corona. Griep houdt jaar na jaar in talloze landen huis. Corona binnenkort ook als het zo door gaat, maar tot nu toe zien we enorme regionale verschillen. In sommige gebieden woedt een epidemie, in veel landen zijn tot nu toe nog maar 1 of enkele gevallen gemeld, en is van een epidemie (nog) geen sprake. Als je goed wilt vergelijken, dan hoor je met die verschillen rekening te houden. Wereldcijfers – waarin gebieden waar corona nog niet heerst worden meegewogen – zeggen niet zo veel. Pas als je corona-cijfers van door corona getroffen gebieden vergelijkt met de griepcijfers aldaar, kom je wat verder.

China telde tot nu toe de grootste aantallen slachtoffers, de meeste daarvan vielen in een enkele provincie, en in een enkele stad, Wuhan. Sinds enkele weken woedt de ziekte ook op grote schaal; in Zuid-Korea. In Iran waar op 7 maart zomaar 1000 nieuwe meldingen kwamen bovenop de 4747 die er al waren. In Italië, waar op dezelfde dag ook maar liefst 1200 nieuwe ziektegevallen binnen 24 uur bekend werden gemaakt, waarmee het totaal op 5883 komt.⁽⁷⁾Nicola Slawson, Jeidajah Otte en Helen Sullivan, Coronavirus live updates: number of confirmed cases in UK jumps to 206,  7 maart 2020, https://www.theguardian.com/world/live/2020/mar/07/coronavirus-live-updates-australia-sick-doctor-us-cruise-ship-cases-mike-pence Ook binnen Iran is de ziekte trouwens niet gelijkmatig verspreid: de uitbraak concentreert zich rond Teheran en Qom.

Hebben de NADH-2020-griepvergelijkers hun cijfers paraat? Hoeveel griepgevallen zijn er momenteel in Teheran? In Qom? In Noord-Italië? Sterftecijfers? En lopen die net zo hard op als de corona-besmettings- en sterftecijfers? Of als je dat liever hebt: hoe waren de cijfers van de meest recente griepgolven in genoemde steden en gebieden, en hoe verhoudt zich dat met de huidige corona-uitbraak? Wijzen die er echt op dat griep ‘gemiddeld meer mensen doodt dan corona’? Ik heb de cijfers niet. Maar ik ben dan ook niet degene die vindt dat je via griepcijfers corona moet gaan bagatelliseren.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op Ravotr, de site van Peter Storm.