Het Italiaanse parlement is ontbonden, de kiezers kunnen op 4 maart hun stem uitbrengen. Twee maanden campagne die in het teken zullen staan van migratie, een thema waar radicaal rechts garen zal bij spinnen. Rechts trekt min of meer verenigd naar de kiezer, links doet dat alleszins niet. Het is niet de enige reden waarom het er voor links slechts uitziet. De kans is groot dat linkse Italianen meer dan ooit het stemlokaal links  laten liggen. Dit vergroot de kans dat de EU er na 4 maart nog een regering met uiterst rechtse ministers bij krijgt. Italië, de zoveelste domino in de EU die voor uiterst rechts bezwijkt, alweer met medeplichtigheid van de EVP.

Sterren

Even leek het er vorig jaar op dat de volgende Italiaanse regering een complete nieuwigheid zou zijn, namelijk vol ministers van de Vijfsterren Beweging M5S. Met de toen bestaande kieswet kreeg de lijst met de meeste stemmen, ongeacht het percentage, een meerderheid in de Kamer. Er kwam op de valreep een nieuwe kieswet met een redelijk proportionele zetelverdeling. De Vijfsterren met volgens peilingen tegen 30 %, zouden daarmee aangewezen worden op een coalitie – wat ze principieel altijd afwezen.

Die M5S heeft het de voorbije jaren nochtans bruin gebakken. In het EU-parlement ging ze in één fractie zitten met o.m. de Eurovijandige Ukip van Nigel Farage. Sommige kopstukken schuwden de contacten met uiterst rechts niet. Hun burgemeester in Rome, Valeria Raggi, is beschuldigd van onfris bestuur. Van interne democratie is geen sprake. De twee bazen – ‘komiek’ Beppe Grillo en zakenman Davide Casaleggio – dulden geen tegenspraak.

Desondanks blijven de Vijfsterren goed scoren. Ze hebben één grote troef: ze zijn nieuw, hebben nog niet geregeerd. En dat ligt vooral goed bij jongere kiezers van wie velen ofwel werkloos zijn ofwel in een zeer precair statuut zitten. Problemen waar de rechtse en linkse partijen die de voorbije decennia regeerden, schuld aan hebben.

Herrijzenis

De jongste weken ligt rechts beter in de verkiezingsmarkt, met peilingen van meer dan 35 % voor verenigd rechts. Zo verenigd is het evenwel niet. Rechts, dat zijn drie grote en enkele kleinere families. Bij de grote Forza Italia van de herrezen ex-premier zakenman Silvio Berlusconi. Die partij werd eind 1993 ten gerieve van Berlusconi opgericht door reclameman Marcello dell’Utri die nu al jaren in de gevangenis zit voor banden met de maffia. Forza Italia leek kortgeleden nog stervende, maar in coalitie met andere rechtse groepen bleef deze partij meer dan overeind in diverse lokale verkiezingen.

Haar kiezerspotentieel schommelt rond 15 %. Daarmee zit Berlusconi, nu 81, wel op de wip. Hij vormt een coalitie met met de extreem-rechtse Lega Nord en de neofascistische Fratelli d’Italia. Die coalitie maakt kans om de grootste te worden, vóór M5S en de nu regerende centrum-’linkse’ PD (Democratische Partij) en haar bondgenoten.

Maar zijn partners wantrouwen Berlusconi. Hij speelt met het idee dat rechts geen volstrekte meerderheid haalt, waardoor hij dan eventueel kan regeren met de PD. Er zijn ook nogal wat meningsverschillen over het programma. Berlusconi wil trouw aan zijn imago uitpakken met grote beloften voor openbare werken, een flat tax en andere belastingverminderingen.

Legaleider Salvini wil het accent leggen op strijd tegen migratie en op “de wettige zelfverdediging van de Italianen”. De Lega is niet voor niets de zusterpartij van het Vlaams Belang. Een leuze als “Nieuwkomers, daar zorgen we zelf voor” had zo van de Lega kunnen komen. Berlusconi beweert ook dat hij de Lega kan doen afstappen van haar EU – vijandige houding, maar dat bevestigt die Lega niet.

Rivalen

Ze zijn het evenmin eens over wie er bij een rechtse zege premier moet worden. Als Berlusconi geen voorstel heeft, wel ik ben er om premier te worden, aldus Salvini die ervan uitgaat dat de Lega binnen rechts de grootste zal zijn. Salvini’s Lega blijft niet alleen in het noorden, hij zou trouwens liefst dat Nord laten vallen. Maar daar wil een groot deel van zijn basis niet van horen.

Rond het thema migratie krijgen de extremisten van de Lega zowaar concurrentie ter rechterzijde. Casa Pound is erg actief op het terrein van strijd tegen migranten, het voelt zich gesterkt door de 9 % die de lijst Casa Pound onlangs bij de lokale verkiezingen in Ostia (Rome) haalde. Eerder haalde Casa Pound in Lucca (Toscane) 8 %, in Bolzano 6%. Dit is niet meer marginaal. “Wij zijn de fascisten van het derde millennium” aldus Casa Poumd.

Sinistra

Nog twee maanden campagne die rond migratie zal draaien. Links, of wat daar voor doorgaat, trekt in de grootste verwarring naar 4 maart.

Hoe groot de politieke verwarring is, bleek op de laatste zitting van de Senaat waar het ‘ius soli’ moest gestemd worden. Ius soli betekent dat mensen die in Italië zijn geboren en van wie de ouder(s) minstens vijf jaar in het land geregistreerd zijn, op 18 Italiaans staatsburger worden. Het gaat om ongeveer 800.000 mensen die in dat geval zijn. Rechts zweert bij het ‘bloedrecht’ en bestreed deze regeling – die in de meeste landen van de EU bestaat – met hand en tand. Maar de sabotage kwam van links. Talrijke senatoren van de PD hadden op het moment van de stemming dringender zaken omhanden, zodat dit voorstel werd verworpen.

De PD gaat onder leiding van ex-premier Matteo Renzi ontmoedigd naar de stembus. Het ledenaantal van de partij stuikt ineen, in sommige afdelingen verliezen ze tot 90% van de leden. Renzi hoopt echter dat de PD en haar enkele (rechtse) bondgenoten nog net voldoende halen om eventueel samen met Berlusconi’s Forza een regeringsmeerderheid te vormen. Renzi is het gewoon allianties te maken met rechts, in zijn regering zitten trouwens verscheidene rechtse ministers, dissidenten van Forza.

LeU

Inzake samenwerken met Berlusconi heeft hij een illustere voorganger, ex-premier Massimo D’Alema die nu bij een linkse coalitie mee de toon aangeeft. Die pas opgerichte linkse coalitie, Liberi e Uguali (LeU- vrij en gelijk) heeft een prestigieus boegbeeld, Pietro Grasso. Die is uittredend voorzitter van de senaat en maakte naam als maffiabestrijder. Liberi e Uguali bestaat uit enkele diverse stromingen met elk een eigen geschiedenis. Onder hen gewezen militanten van Rifondazione Comunista en van andere uiterst linkse groepen, en groepen die in diverse golven uit de PS zijn gestapt,onder wie gewezen partijleider Pier Luigi Bersani.

Potere al popolo

Maar erg links kan men Liberi e Uguali ook niet noemen, dit lijkt veeleer een moeizaam bondgenootschap van vermoeide politici. Rifondazione Comunista , Sinistra anticapitalista,een tiental andere groepen en enkele sociale centra hebben daarom op 17 december een andere coalitie gevormd, Potere al popolo (macht aan het volk). Die krijgt dan toch nog concurrentie van enkele communistische groepen die per se hun eigen symbool op de kiesbrief willen.

LeU en Potere hopen beide door een nieuwe dynamiek ontmoedigde linkse kiezers toch naar het stemlokaal te trekken, en ook stemmen van de Vijfsterren (M5S) over te nemen. Het is roeien tegen de stroom op, des te lastiger omdat links niet samen in één boot zit.

Indien het tij niet keert, valt te vrezen dat de Europese Unie er na 4 maart indertijd nog een regering bij krijgt waarin uiterst rechts touwtjes in handen krijgt. De Lega Nord heeft daar nog mee geregeerd zonder dat de EU daar bezwaren bij had, de jongste keer van 2008 tot 2011. De EVP (Europese Volkspartij, de christendemocraten) heeft er nooit graten in gezien dat haar Berlusconi met uiterst rechts samenwerkt, al sinds zijn Forza in 1994 de verkiezingen won. En zo wennen we steeds meer aan uiterst rechts aan het roer.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op Uitpers.