Hier zijn de feministes!

De internationale oproep voor een vrouwenstaking op 8 maart heeft in België niet zoveel weerklank ondervonden, ook al waren er beduidend meer acties dan vorige jaren.

Internationaal was dat wel het geval. In meer dan vijftig landen werd er gestaakt. Een van de landen waar de oproep tot staking massaal werd opgevolgd, was de Spaanse Staat. In onderstaand artikel analyseert een van de organisatrices van de staking in de Spaanse Staat dit succes.

De verovering van het recht om te zijn: hier zijn de feministes!

Dat deze 8 maart al onze verwachtingen zou overtreffen, was iets dat in de weken ervoor al duidelijk was geworden. Niemand had echter de enorme omvang van acties die we uiteindelijk hebben meegemaakt kunnen voorzien. Die golf heeft ons allemaal overweldigd.

Vanaf 7 november 2015 ⁽¹⁾Op 7 november 2015 demonstreerden 500.000 vrouwen (en mannen) tegen de voorgestelde contra-hervorming van de abortuswet. Ze slaagden erin deze aanval af te slaan en wisten ook het aftreden van Minister Gallardón te bekomen. zijn er de nodige analyses van de vrouwenbeweging in Spanje gemaakt. In een internationale context die gekenmerkt wordt door de opkomst van extreem rechts en de teruggang van sociale mobilisatie, hebben veel mensen geprobeerd het waarom en het hoe te begrijpen van een beweging die in staat is om steeds meer jonge vrouwen aan te trekken, hen ertoe te brengen de straat op te gaan en vraagtekens te zetten bij de traditionele vormen van actie en strijd. Bovendien lijkt de feministische beweging een mondiale dimensie en een strategische horizon te hebben en zich op te bouwen als een uitdrukking van algemeen protest tegen het kapitalistische systeem. De tijd zal uitmaken in welke mate dit potentieel zich verder zal ontwikkelen. Voorlopig zijn hier enkele analyse-elementen om te proberen te komen tot een collectief begrip van wat er die week is gebeurd.

1. De oproep tot de feministische staking betekende een kwalitatieve sprong vooruit in de opvatting van 8 maart als een dag van strijd. De massale demonstraties, met een miljoen deelnemers in Madrid, 600.000 in Barcelona, 300.000 in Zaragoza en 100.000 in Sevilla, waren niet, zoals in voorgaande jaren, geïsoleerde daden van protest. Ze waren het hoogtepunt van vele uren vergaderen, stakingspiketten en allerlei activiteiten. Naast de demonstraties was de staking de hele dag zichtbaar in de buurten, op de scholen, de universiteiten en op de werkvloer. Tegenover het gebrek aan effectiviteit van puur symbolische acties, heeft de feministische beweging een demonstratie van kracht gegeven die een nieuwe dimensie geeft aan de klassieke slogan ‘De feministen zijn hier’.
2. De staking heeft de impact van 8 maart verveelvoudigd. De oproep tot de staking brak met de opzet van de Internationale Vrouwendag als een ritueel feest en maakte elke poging om van 8 maart een dag te maken van consumptie van mode en cosmetica en van complimenten voor de vrouwelijke mystiek belachelijk. Het is waar dat we maandenlang hebben geluisterd naar de herhaling van het idee dat het feminisme in de mode was en dat iedereen er bij wilde horen. Het is echter niet mogelijk om op een abstracte manier deel te nemen aan een staking. Dat is dus een breekpunt. Het op het laatste moment mee willen doen (iets dat tot een polemiek leidde, onder andere tussen de journaliste Ana Rosa Quintana en Andrea Levy, de viceminister voor de Partido Popular), en de daling van de kijkcijfers bij de meeste televisieprogramma’s laten zien dat het onmogelijk is om deze dag te interpreteren in termen van normale eisen.
3. Het onvermogen van de traditionele politieke actoren om te begrijpen wat er gaande was, is duidelijk. De rol van de twee belangrijkste vakbondsfederaties (de CCOO en de UGT), die weifelden tussen onbegrip en tegenwerking, versterkt het beeld dat we de afgelopen jaren al hadden van bedwelmde mastodonten die met verbijstering kijken naar wat er om hen heen gebeurt. De weigering om een 24-uursstaking uit te roepen en de oproep tot een gedeeltelijke staking zorgden niet alleen voor verwarring onder veel werkneemsters, maar vormden ook een demobiliserende factor. Nadenken over de manier waarop we de noodzakelijke vakbondsactiviteiten kunnen ontwikkelen en over hoe we erin zullen slagen in te spelen op de aspiraties van veel vrouwen die na 8 maart praten over arbeidsconflicten en organisatie op de werkplek is een van de taken voor het antikapitalistische feminisme.
4. Als we iets hebben geleerd van de voorbereiding van de staking, is het vooral het opzetten van netwerken van vrouwen. De opbouw van politieke bondgenootschappen en affectieve samenwerkingen tussen buren, moeders, meisjes, grootouders en tot nu toe onbekende vrouwen vormde de basis voor het weven van een ambitieus en noodzakelijk strijdprogramma, (de inhoud van het in de verschillende steden samen voorgelezen manifest is daar een goed voorbeeld van), maar ook voor het bouwen van collectieve bastions in onze concrete levens. Tienduizenden vrouwen stopten om tijdens de demonstratie in Zaragoza een poetsvrouw toe te juichen die met een doek uit een raam op de derde verdieping van een gebouw zwaaide. De leuze ‘Je bent niet alleen’ die in Madrid geroepen werd naar een vrouw die vanaf een balkon huilend met haar hoofd in haar handen aan het kijken was. De volkskantines in Barcelona, de ontmoetingsplaatsen in de wijken, de kindercrèches in Valencia. De feministische staking betekent het einde van het isolement, de herontdekking van collectieve actie, de verovering van het bestaansrecht. Natuurlijk moet er nog veel worden gedaan. Maar vanaf vandaag gaan we samen op pad, en wie eenmaal de straat op is keert zelden terug om thuis te blijven. ‘De feministen zijn hier.’

Julia Camara maakt deel uit van de leiding van de jongerenbeweging van Anticapitalistas, de zusterorganisatie van de SAP in de Spaanse Staat. Julia is activiste van het Unizar Feminismo-collectief in Zaragoza en betrokken bij de oprichting van Abrir Brecha, een nieuwe organisatie van radicale jongeren in de Spaanse Staat.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op  Viento Sur.  Nederlandse vertaling: redactie Grenzeloos.