In het Verenigd Koninkrijk voert universiteitspersoneel een grootschalige en bittere strijd over hun pensioenrechten. Stakers kwamen in opstand toen zij slechts enkele uren de tijd hadden om te reageren op een principe-akkoord dat hun vakbond had gesloten.

Leden van de University and College Union (UCU) behaalden in maart een belangrijke overwinning. Vakbondsleiders hadden een ‘overeenkomst’ bereikt met de werkgevers (UUK) na onderhandelingen over een bitter pensioenconflict. De Financial Times kraaide: ‘Stakende academici worden woensdag weer aan het werk verwacht.’ Maar actie door vakbondsleden veegde het akkoord van tafel en zorgde dat de stakingen doorgingen.

Sean Wallis is vicevoorzitter van UCU aan het University College London. Volgens hem heeft de staking ‘iedereen een les gegeven in serieuze vakbondsstrijd. Sinds 1984, toen mijnwerkers een besluit ver- wierpen om de acties te beëindigen, hebben mensen niet meer op zo’n manier de positie van de bond weten te veranderen’, zei hij. ‘Dat is een teken van de kracht, organisatie en de ernst waarmee elk lid van deze vakbond dit geschil wil doorzetten.’

De vakbond zond het akkoord op maandagavond 12 maart naar zijn leden. Binnen enkele uren riepen stakers op tientallen universiteiten massabijeenkomsten uit, die unaniem of in grote meerderheid tegen het akkoord stemden. In Newcastle stemde een massale stakingsbijeenkomst van 183 mensen unaniem tegen het akkoord.

Zelfvertrouwen

UCU-kaderlid Geoff zei: ‘Mensen zijn heel boos op de werkgevers, maar er is ook vrij veel woede richting de vakbond. Ik denk dat de reden voor deze reactie is dat we een flink aantal dagen samen op de picket-line hebben doorgebracht. We hebben een soort collectief zelfvertrouwen opgebouwd. En mensen zagen ook dat de staking een impact had.’ Honderden anderen lobbyden die dinsdag bij het UCU hoofdkantoor toen vakbondsleiders samen kwamen om het akkoord te bespreken.

Rachel Cohen van City University sprak een stakingsbijeenkomst toe na een demonstratie van duizenden door Londen op woensdag de 14de. ‘Ik denk dat we nooit zo snel hadden gereageerd als dit akkoord een maand eerder was gesloten’, zei ze. ‘Maar we hebben weken van acties achter de rug waarin we leerden, organiseerden en actief werden.’

De staking heeft de bazen gedwongen om hun lijn aan te passen. ‘In januari vertelden de werkgevers ons dat we geen gegarandeerde pensioenuitkering konden krijgen (defined benefits),’ zei Rachel. ‘Maar we weten nu dat er meer mogelijk is.’ De staking leerde duizenden nieuwe en oudere vakbondsleden dat de bazen hun collectieve macht vrezen. ‘Het enige dat ervoor zorgde dat er een akkoord kwam waren onze acties’, zei Rachel. ‘En het enige dat ons een beter akkoord gaat opleveren is meer actie.’

Stakers aan het woord

Craig was afgevaardigde namens de universiteit van Sheffield naar de UCU vergadering in Londen op de dag na het akkoord. ‘Stakers wilden een massabijeenkomst organiseren om mij te vertellen wat ik daar moest zeggen’, vertelde hij. ‘ Er waren 350 aanwezigen. Dat is de grootste die ik heb gezien en ik werk er 21 jaar.’ De bijeenkomst stemde unaniem voor het afwijzen van het akkoord. ‘Ik denk dat we dit kunnen winnen,’ zei Craig. ‘We hebben zo’n grote aanwas aan vakbondsleden en iedereen is echt enthousiast. Er is iets veranderd.’

Niet één vakbondsafdeling of afgevaardigde stond achter het akkoord. William was de afgevaardigde voor de universiteit van Kent. ‘De werkgevers hebben ons en de steun van de studenten enorm onderschat’, vertelde hij. De staking is een uitbarsting van jaren van opgekropte woede en geeft werknemers het gevoel dat de universiteiten veranderd kunnen worden.

Bij Imperial College London heeft de UCU er in acht weken tijd 200 nieuwe leden bijgekregen. Gemma werd lid vanwege de staking, ook al zit zij in een andere pensioenregeling. ‘Als jullie verliezen, zijn we allemaal verloren’, legde zij uit.

Vermarkting

Chrissy, een staker aan de universiteit in Reading, zei: ‘Mijn pensioenpot is bijna niets, dus daar gaat het me niet om. Ik wil de vermarkting van het onderwijs stoppen.’ Het idee van hoe hun overwinning eruitziet, gaat bij veel stakers inmiddels een stuk verder dan dat van de vakbondsleiders.

Staker Xanthe van de universiteit in Leeds zei: ‘Ze zeiden dat we een slechter akkoord zouden krijgen als we dit zouden afwijzen. Maar de fundamentele kwestie is: wie betaalt er voor de pensioenen?’ Sean voegde toe, ‘We zijn niet uit op een compromis waarin ons stelsel wordt leeggehaald. We willen dat proces stoppen.’

De opstand heeft het UCU-bestuur in het defensief gedrongen. Voorzitter Joanna de Groot sprak tijdens een stakingsbijeenkomst in het centrum van Londen. Ze ontkende meermaals dat de bond een akkoord had gesloten. ‘We zijn vastbesloten om de strijd voort te zetten’, zei ze. Maar het document dat de vakbond rondstuurde, had als kop: ‘Akkoord bereikt tussen UCU en UUK’. Een staker op de bijeenkomst vond het akkoord een ‘schop in je ballen’. Een volgende eiste dat de vakbond zou beloven om het personeel nooit meer zo weinig tijd te geven om te reageren op voorstellen.

De reactie van de vakbondsleden was een indrukwekkend voorbeeld van de kracht van onderop, maar ook een waarschuwing wat betreft de rol van vakbondsleiders. Activisten moeten doorgaan om de actie te verdiepen en meer vakbondsleden te betrekken. Hoe meer mensen posten en actief deelnemen aan de staking, hoe moeilijker het voor de vakbondsleiders zal zijn om genoegen te nemen met een slechte deal. Arbeiders hebben de macht om te winnen.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op socialisme.nu.