Eind januari passeerde Groot-Brittannië de gruwelijke officiële mijlpaal van meer dan 100.000, en mogelijk 120.000 doden. De meeste regeringen in Europa hebben een soortgelijke strategie gevolgd als die in Groot-Brittannië. Aanvankelijk hoopten ze dat de ‘groepsimmuniteit’ zou werken, en vervolgens werden herhaaldelijk lockdowns opgelegd en weer opgeheven en werkplekken opengesteld. Deze strategie heeft gefaald en het sterftecijfer stijgt enorm.

Dit staat in schril contrast met andere landen zoals Australië, Vietnam, Nieuw-Zeeland en Taiwan, die vanaf het begin strenge lockdowns, reisbeperkingen en efficiënte testmaatregelen en bron- en contactonderzoek hebben opgelegd. Australië telt 909 doden op een bevolking van 25,6 miljoen.

Boris Johnson gaf op woensdag 28 januari toe dat zijn Tory-regering de verantwoordelijkheid moet dragen voor deze catastrofe, waarbij het aantal doden het hoogste is sinds de Tweede Wereldoorlog. Maar hij weigert te bespreken waarom de Britse regering heeft gefaald en er dus iets uit te leren.

Zoals professor Steve Reicher zei: ‘Het is als een trainer van een voetbalteam dat onderaan de ranglijst staat en zegt dat we onze speelstijl niet hoeven te veranderen.’ Johnson beweert dat ‘we alles hebben gedaan wat we konden’. Maar gezondheidswerkers en alle mensen die door het virus zijn besmet, weten heel goed waarom zijn regering heeft gefaald – onder meer door te laat in lockdown te gaan en te vertrouwen op een nutteloos geprivatiseerd systeem van testen en bron- en contactonderzoek.

De zelfgenoegzame reactie in plaats van het virus vroegtijdig en doortastend aan te pakken, of dat nu komt door lafheid of gebrek aan verbeeldingskracht, heeft in Groot-Brittannië en elders in Europa een kleine maar luidruchtige minderheid van virusontkenners en anti-lockdownprotestanten aangemoedigd. Desondanks zijn de steun voor en het respecteren van de lockdown heel groot: in Groot-Brittannië steunt 80% de lockdown.

Nu we het tweede jaar van de pandemie ingaan, is de publieke opinie aan het verschuiven. Het idee van groepsimmuniteit gaat niet op, herhaalde lockdowns zijn ergerlijk en nieuwe varianten van het virus zijn alarmerend. Er is steeds minder steun voor overheidsstrategieën, zowel in Groot-Brittannië als elders. Een internationale alliantie van campagnes verspreidt nu de boodschap dat er een alternatieve strategie is en dat het niet voldoende is om alleen maar kritiek te leveren op regeringen omdat ze niet genoeg doen.

De ZeroCovid-campagne in Groot-Brittannië verspreidt met succes de boodschap dat we het virus niet alleen willen indammen, maar dat we het in plaats daarvan moeten onderdrukken en elimineren. ZeroCovid doet niets anders dan de boodschap ondersteunen die door wetenschappers van Independent SAGE naar buiten is gebracht. Vaccins die door het Britse gezondheidssysteem NHS worden verstrekt zijn welkom, maar een echte strategie moet ook de sluiting van onveilige en niet-essentiële werkplekken omvatten met volledige doorbetaling voor iedereen, steun voor zelfisolatie met inbegrip van financiële en praktische hulp, en goede lokale testen en bron- en contactonderzoek door de publieke sector.

In Duitsland heeft een oproep voor een Zero-Covid begin januari in een week tijd meer dan 85.000 handtekeningen opgeleverd. Die campagne wordt nu overspoeld met oproepen voor interviews aangezien geen van de grote politieke partijen of vakbonden een alternatieve strategie heeft voorgesteld voor die van de regering. Een andere campagne, Wellenbrecher Jetzt, dringt ook aan op strengere maatregelen om het virus in te dammen.

In de VS heeft de chaotische en irrationele reactie van Trump de eis van extreem-rechts en neo-fascisten voor de ‘vrijheid’ om geen mondkapjes te dragen aangemoedigd en zuurstof gegeven aan virus-ontkenners. De verkiezing van Biden zal een verschil maken, aangezien hij zegt dat hij het virus wil stoppen, maar zonder de economie te stoppen. Een nieuwe campagne, Covid Zero, dringt aan op de uitroeiing van covid-19 en de overgang naar een nieuw en beter normaal.

In Ierland dringt de Independent Scientific Advisory Group – ISAG, Onafhankelijke Wetenschappelijke Adviesgroep) sinds afgelopen zomer aan op een uitroeiingsstrategie voor heel Ierland. Met drie regeringen (Dublin, Stormont en Westminster) op het eiland, is er een chaotische reactie geweest, die heeft geleid tot de hoogste stijging ter wereld van infecties na het toestaan van sociale bijeenkomsten tijdens Kerstmis. Een uitroeiingsstrategie voor het hele eiland is dringend nodig. ISAG wint nu de steun van de oppositiepartijen en lanceert een nieuwe campagne We Can Be Zero.

De Financial Times bevestigt wat ZeroCovid al de hele tijd zegt: de varianten ontstaan in landen als het VK, de VS, Zuid-Afrika en Brazilië die er niet in slaagden de overdracht tijdens de eerste golf te onderdrukken. Het vaccin is geen wondermiddel, en het virus vrij laten circuleren brengt het risico met zich mee dat de werkzaamheid van de vaccins wordt ondermijnd. We hadden afgelopen maart een ‘nul-covid’-strategie nodig en we hebben nu nog steeds een ‘nul-covid’-strategie nodig.

Een gemeenschappelijk kenmerk van de ZeroCovid-campagnes is het aan de kaak stellen van het neoliberale beleid tegen de pandemie, dat voorrang geeft aan activiteiten die het kapitalisme goed uitkomen: de economie draaiende houden met het openhouden van onveilige werkplekken, bezuinigingen in de gezondheidszorg handhaven en geen belasting heffen op de superwinsten van de techbedrijven of het vermogen van miljardairs. Dit alles in een tijd dat er onvoldoende financiële steun is voor ontslagen werknemers en uitkeringen op de armoedegrens die nog steeds op het punt staan om verlaagd te worden. Het zijn de mensen die al het meest achtergesteld zijn en het meeste risico lopen: vrouwen, zwarten, jongeren en gehandicapten.

Een vermogensbelasting is dringend nodig om de stelsels van volksgezondheid weer op te bouwen en de armoede te bestrijden. Maar we moeten ook waken voor een verdieping van autoritaire maatregelen die worden gebruikt om de lockdown af te dwingen. De Duitse ZeroCovid oproep concludeert dat ‘Democratie zonder gezondheidsbescherming niets anders is dan cynische absurditeit, gezondheidsbescherming zonder democratie leidt tot een autoritaire staat, alleen door het verenigen van de twee zullen we komen tot een verenigde strategie ZeroCovid’. Dit is volkomen juist.

Naast maatregelen om de pandemie uit te roeien, moeten we sociale controle, democratische transparantie en participatie van de bevolking aanmoedigen. Dit houdt in dat werknemers het vertrouwen moeten krijgen om gebruik te maken van de gezondheids- en veiligheidswetgeving om zich terug te trekken uit onveilige werkplekken, zoals de Britse Nationale Onderwijsbond heeft gedaan. Maar ook lokale overheden en nationale regeringen zouden op dit punt het initiatief moeten nemen, aangezien te veel werknemers gedwongen worden om te gaan werken vanwege armoede en onzekere arbeidsomstandigheden.

De covid 19-pandemie is in de hand gewerkt door de agro-industrie, de industriële voedselproductie, de megasteden en de ontbossing, waardoor ziekteverwekkers gemakkelijk van de ene soort naar de andere kunnen overspringen. De ecologische vernietiging van de planeet moet dringend een halt worden toegeroepen als we willen voorkomen dat er nog meer van dergelijke pandemieën uitbreken. Wanneer covid-19 is onderdrukt kan er geen terugkeer naar normaal zijn.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op Anti Capitalist Resistance. Nederlandse vertaling: redactie Grenzeloos.