Onze Britse kameraad Dave Kellaway schreef onderstaand artikel naar aanleiding van het overlijden van de Queen.

Iedereen die denkt dat de monarchie vandaag de dag voor socialisten een bijzaak of randzaak is, zou de komende week eens moeten luisteren, praten en kijken naar mensen om zich heen en naar de media. Ja, de media versterken en manipuleren de reactie van het volk, maar die is reëel genoeg en onder werkende mensen. Toen ik gisteravond van de bioscoop naar huis liep, stopte een jonge zwarte vrouw in haar auto midden op de weg om ons te vertellen dat de koningin was overleden.

Nu ik naar de radio luister, is Women’s Hour bezig de koningin te recupereren als feministisch icoon of model en we hebben zojuist sprekers uit Gemenebestlanden gehad die haar multiculturele geloofsbrieven hebben opgehemeld. Nationale stakingsacties van de RMT en de CWU zijn opgeschort als teken van respect. De grotendeels negatieve reactie op de energieheffing van Truss, die de fossiele-brandstofconcerns 150 miljard pond in de schoot geworpen heeft, is volledig ondergesneeuwd geraakt door de berichtgeving in de huiskamers.

De Labourraad van Wigan heeft zelfs zojuist zelfs het plaatselijke Diggers-festival, ter herdenking van historische republikeinse waarden, afgelast. De bazen en het establishment kunnen opnieuw genieten van de ideologische voordelen van de monarchistische ideologie voor hun belangen.

Bijna alle staten reproduceren een ideologie van nationale eenheid via staatshoofden die zogenaamd boven partijpolitieke belangen staan en de moeder of vader van het land worden. Meestal worden ze echter gekozen en soms is hun rol vastgelegd in een min of meer democratisch geschreven grondwet.

Matterella, de Italiaanse president, heeft bijvoorbeeld veel steun onder de bevolking, maar hij wordt gekozen door de wetgevende macht en is, althans formeel, in zijn macht beperkt door een van de meer progressieve burgerlijke grondwetten van na het fascisme.

In het Verenigd Koninkrijk daarentegen is het staatshoofd een feodaal overblijfsel, dat nog steeds door geboorte wordt bepaald. De monarch beschikt over een enorm persoonlijk fortuin, dat in de loop der eeuwen aan zijn onderdanen is onttrokken en dat wordt aangevuld met een grote staatssubsidie. De continuïteit van de Britse monarchie is haar grote kracht; ze maakt het moeilijker voor de bevolking om zich een breuk van betekenis in het politieke systeem voor te stellen. Hoewel sommige leden van de Britse monarchie, zoals Edward VIII, banden hadden met de fascisten, heeft de monarchie, in tegenstelling tot andere Europese koninklijke families, over het algemeen niet samengewerkt met fascisten. Hierdoor heeft de Britse monarchie kunnen pronken met haar constitutionele en democratische waarden.

Wat opvalt in de manier waarop zowel de media als de gewone mensen nu over de koningin spreken, is de manier waarop de koninklijke familie wordt beschouwd als een deel van de eigen familie. Mensen definiëren hun eigen leven in termen van koninklijke gebeurtenissen. De koningin wordt beschouwd als de moeder, de matriarch, een modus voor en parallelle figuur met onze eigen moeders. Aangezien we allemaal in een soort familie leven, werkt deze koppeling effectief voor de dominante ideologie.

Terwijl de koninklijke familie wordt gezien als beroemdheden besprenkeld met de magie van de door God gegeven koninklijke soevereiniteit, wordt ze in toenemende mate ook gezien als net als onze families. Dus alle relatiebreuken, de scheidingen en erger, maakt hen menselijk, maakt hen net als ons. De media hebben het celebrity-spektakel van de koninklijke familie een prominente plek gegeven binnen hun uitgebreide berichtgeving over beroemdheden uit entertainment en sport.

Nergens is de sleutelrol van de monarch in de reproductie van de nationale eenheid belangrijker dan in zijn militaire functie. De monarch is de leider van de strijdkrachten. Militaire uniformen sieren de leden bij staatsgelegenheden en haar kinderen zijn verplicht in militaire dienst te gaan. Alle onzin over het feit dat de koningin boven de politiek zou staan, valt in het niet bij haar fysieke aanwezigheid bij de imperialistische interventies van de Britse staat, van Ierland tot Irak en Afghanistan. De vorstin helpt de Unie met Schotland, Wales en de zes graafschappen te lijmen. Je kunt begrijpen waarom de Schotse Nationalistische Partij terughoudend is met het aannemen van een slogan om de monarchie af te schaffen.

Hoe moeten socialisten formeel reageren op de dood van de koningin? Waarschijnlijk was het gisteren geen goed idee om een soort carnaval te organiseren om de ondergang van de monarch te vieren. Men kan best aanvaarden dat het voor elke familie, ook voor de royals, een triest moment is om een moeder of een grootmoeder te verliezen.

Dat is de toon van de verklaring van Jeremy Corbyn, die ook een zeker element van openbare dienstverlening in haar leven erkent. Vergelijk dat eens met de verklaring van een van haar ridders, Sir Keir Starmer, leider van de Labourpartij. Zijn lofrede is niet te onderscheiden van de Tory en BBC consensus:

“Onze langstzittende en grootste vorstin ooit. Boven de botsingen van de politiek uit, stond ze niet voor wat de natie bevocht, maar waar ze het over eens was. Tijdens een crisis stelde ze ons gerust. Ze herinnerde ons eraan dat we allemaal deel uitmaken van iets dat teruggaat in de tijd. Een symbool van het beste van ons. (…) Telkens als ik het voorrecht had de nu overleden koningin te ontmoeten, stelde ze de meest kritische vragen omdat ze het leven en de strijd van haar volk wilde begrijpen. En terwijl Groot-Brittannië om haar heen snel veranderde, werd deze toewijding het stille punt van onze draaiende wereld.”

Labour heeft historisch gesproken over het helpen van werkende mensen bij het bereiken van een meer progressieve en eerlijkere samenleving, maar dat is altijd gebaseerd geweest op het idee dat een dergelijke samenleving kan worden bereikt door middel van een parlementaire meerderheid en het doorvoeren van hervormingen. Dat kan het voeren van campagnes omvatten, maar nooit enige notie van klassenstrijd of kritiek op een staat die de kapitalistische belangen verdedigt.

Vooruitgang wordt dus gezien als iets dat in het nationaal belang is, het bedrijfsleven kan worden overtuigd om te werken op een manier die mensen helpt en er is geen echte klassenvijand. De huidige staat kan worden bezet en gebruikt om socialisme tot stand te brengen. Daarom is Labour altijd monarchistisch geweest, ook al hebben sommige parlementsleden voor een republiek gepleit.

Labour’s alternatief voor de Truss-belasting wijst publiek eigendom van de energiebedrijven af, maar belast die bedrijven tenminste en Starmer heeft in het Lagerhuis de plannen van de Tory’s doeltreffend onderuit gehaald. Maar hoe lang zal hij nu nog wachten, uit respect voor de koningin, met zijn verzet tegen het uitblijven van een belasting door Truss en de algemene passiviteit van de Tory’s ten aanzien van de crisis rond de kosten van levensonderhoud?

Er is veel gesproken over de manier waarop de koningin haar openbare dienst tot het einde toe heeft uitgeoefend. Toegegeven, als je aan de ethiek en de staat van dienst van Boris Johnson denkt, is het niet moeilijk om er beter uit te zien. Maar we moeten toch wat perspectief houden. Ze heeft een leger van adviseurs en een groot deel van haar openbare dienst bestaat uit het bezoeken van plaatsen, het ontvangen van buitenlandse bezoekers en het openen van zaken. Als je deze baan zou aanbieden aan de miljoenen mensen die vandaag van hun werk vervreemd zijn, zouden de meesten je hand afbijten voor de kans.

Het is lachwekkend dat alle commentatoren het erover hebben dat ze aarzelde om koningin te worden, maar dat het haar lot was en dat ze het op zich nam. Dat is precies hoe monarchie werkt, je wordt niet gekozen, het volgt uit je geboorte.

Tien jaar geleden werd mijn moeder uit het ziekenhuis ontslagen naar een tijdelijk verzorgingstehuis terwijl de familie op zoek ging naar een permanente plaats. Ik bezocht haar en kon niet geloven hoe slecht het was. Het stonk er naar urine, de voorzieningen waren slecht en er was een totaal gebrek aan motivatie. We zijn erin geslaagd een betere plek te vinden, maar er moeten honderdduizenden oude mensen zijn die in zulke erbarmelijke omstandigheden vroegtijdig sterven. Iedereen zou moeten kunnen profiteren van de vijf sterren zorg en ondersteuning die de Koningin kreeg. We zouden allemaal in staat moeten kunnen zijn om nuttige en interessante dingen te blijven doen tot we 96 jaar oud zijn.

Ik ben er zeker van dat als socialisten proberen om sommige van deze kwesties voorzichtig aan te kaarten bij vrienden, familie en collega’s op het werk, ze ervan beschuldigd zullen worden overal politiek in te brengen. Beweren dat iets niet politiek is, is de manier waarop rechts de realiteit probeert te verhullen dat de meeste dingen een politiek aspect hebben (zie Rowan Fortune hier over dit onderwerp).

Een ander punt dat niet vergeten mag worden is dat de monarch wel degelijk een belangrijke constitutionele rol speelt bij het vormen en ontbinden van regeringen en als leider van de strijdkrachten. In normale tijden is dat niet controversieel en wordt het advies van de gekozen regering opgevolgd. In een crisis, waarin kapitalistische en staatsbelangen worden bedreigd, kan die rol van cruciaal belang zijn.

We zagen al in de jaren zestig dat er daadwerkelijk stappen werden ondernomen tegen de regering van Wilson, die door de Koningin werden besproken (en verworpen). Tijdens een diepere crisis zou die terughoudendheid wel eens niet zo sterk kunnen zijn. Voor de heersende klasse zou dat kunnen worden gezien als hun kans, die waarschijnlijk maar één keer kan worden aangegrepen, want als die mislukt, is het afgelopen met de monarchie.

Het is passend te eindigen met enkele wijze woorden van James Connolly, de Ierse revolutionair. Een held van Mick Lynch, die nu de strijd van de RMT arbeiders leidt:

“Wat is monarchie? Waaraan ontleent ze haar sanctie? Wat is haar geschenk aan de mensheid geweest? Monarchie is een overleving van de tirannie, opgelegd door de hand van hebzucht en verraad aan het menselijk ras in de donkerste en meest onwetende dagen van onze geschiedenis. Ze ontleent haar enige sanctie aan het zwaard van de plunderende soldaat en de hulpeloosheid van de producent en haar gaven aan de mensheid zijn onbekend, behalve als ze kunnen worden gemeten in de verderfelijke voorbeelden van triomferende en schaamteloze ongerechtigheden.

Elke klasse in de maatschappij, met uitzondering van het koningschap, en vooral het Britse koningschap, heeft door sommige van haar leden iets bijgedragen tot de verheffing van de mensensoort. Maar noch in de wetenschap, noch in de kunst, noch in de literatuur, noch in de exploratie, noch in de mechanische uitvindingen, noch in de humanisering van de wetten, noch op enig gebied van de menselijke activiteit heeft een vertegenwoordiger van het Britse koningshuis bijgedragen tot de morele, intellectuele of materiële verbetering van de mensheid. Maar die koninklijke familie heeft zich verzet tegen elke stap voorwaarts, elke hervorming bestreden, elke patriot vervolgd en tegen elke goede zaak geïntrigeerd. Ze heeft elke vriend van het volk belasterd en zich met elke onderdrukker bevriend. Vandaag de dag wordt ze bewierookt door misleide geestelijken, maar in de geschiedenis is ze berucht vanwege de weerzinwekkende aard van haar misdaden. Moord, verraad, overspel, incest, diefstal, meineed – elke misdaad die de mens kent is gepleegd door een vorstengeslacht waarvan Koning George met trots zijn afstamming laat zien.”

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op Anti Capitalist Resistance. Nederlandse vertaling: redactie Grenzeloos.