De radicaal- en extreemrechtse partijen in de EU hebben op 3 juli een gezamenlijke “Verklaring over de Toekomst van de Europese Unie” uitgebracht. “De EU heeft wel verdiensten gehad”, maar is verworden tot een “instrument van radicale krachten die een culturele en religieuze omvorming beogen, een natieloze constructie”. (Knack, 4/8/21). ‘De Europese tradities worden vernietigd en de fundamentele sociale instellingen en morele principes worden veranderd’, aldus de ondertekenaars.

“Natie” wordt hier opgevat als de absoluut soevereine natiestaat. Niemand mag ook maar één aspectje van die soevereiniteit betwisten. Zelfs niet als het gaat om milieubehoud of de strijd tegen de klimaatverandering. En dan hebben we het nog niet over de migratie van mensen. “Dé Polen mogen anders denken over homo’s dan wij”, stelt Gerolf Annemans, een oudgediende van het Vlaams Belang.

De “radicale krachten” die de natie als etnische eenheid bedreigen met de “omvorming van haar culturele en religieuze waarden en morele principes” worden belichaamd door “links”, meer bepaald de “cultuur-marxistische” slopers, de traditionele vijanden van de etnisch zuivere christelijke waarden, en natuurlijk de moslimwereld die een “omvorming” op het oog heeft. De geschiedenis heeft veel waanbeelden gekend en dit is er een moderne vorm van.

De ondertekenaars beschouwen zichzelf als de belichaming van het cultuur-christendom, ook al zijn velen onder hen allesbehalve christenen. Zij geloven namelijk in de “clash of civilizations”, de slecht onderbouwde theorie van Samuel P. Huntington die de huidige wereldconflicten moet verklaren. Die past wonderwel in de islamofobie van de betrokkenen. Over welke christelijke waarden het daarbij gaat, is niet duidelijk (inquisitie, index van verboden boeken, de Vlaamse Filmkes?), maar de wezenlijke christelijke waarden zoals naastenliefde en barmhartigheid zijn er zeker niet bij.

Mevrouw Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie is, aldus Gerolf Annemans, een marionet. Maar wie trekt er aan de touwtjes? Wel, “een” grootindustrie die voordelen heeft bij open grenzen en andere “grote belangengroepen”. Het onderscheid in de kritiek op de Europese Unie van links en van extreemrechts komt hier tot uiting.  Niet “een” grootindustrie”, maar dé hele Europese industriële en financiële wereld geniet van het EU-lidmaatschap, beweren echte socialisten. Het VB daarentegen stelt het kapitalistische systeem van de EU als zodanig niet aan de kaak: “sommige” ondernemers zijn schuldig.

Hier komt een analogie aan het licht met de nazipropaganda. Schuldig aan de misère waren de financiële (lees joodse) machten die hand in hand (sic) ageerden met de communisten en de socialisten. Dat die twee elkaars klasse-vijanden waren werd ontkend. De leugen werd geslikt. Vervang de “joden” door Annemans “links” en de “groenen”, en je krijgt een analoge combinatie. Het VB is niet in alle opzichten neoliberaal, maar alleszins de verdediger van het nationaal kapitalisme. Eigen kapitaal eerst! Internationalisme is immers volksvijandig.

De ware waarden waar uiterst-rechts mee schermt zijn de “volksverbondenheid”, ooit uitgebeeld als “bloed en bodem”. Zo’n verbondenheid wil geen klassenstrijd, maar klassencollaboratie, geen onafhankelijke vakbeweging maar corporatisme. Geen cultuur van de verscheidenheid, maar een eenheidsgedachte, een voorgeschreven, door de staat gecontroleerde cultuur. Maar “het volk” bestaat, ik zou bijna zeggen gelukkig, uit groepen en klassen met diverse en tegengestelde belangen en krachten. Daar kan uiterst-rechts, voorlopig althans, niets aan veranderen. En daarin, in de klassenstrijd, ligt de mogelijkheid om extreemrechts aan banden te leggen.