De Zwitserse regering organiseert op 15 en 16 juni 2024 een internationale conferentie voor een vredesproces in Oekraïne op de berg Bürgenstock, vlakbij Luzern. De Oekraïense regering steunt de conferentie.

De conferentie vindt plaats tijdens een beslissende fase van de oorlog. Maandenlang hebben de Russische invasietroepen gaten geslagen in de Oekraïense verdediging en die, ondanks zware verliezen, teruggedrongen. Het Russische leiderschap heeft een groot offensief aangekondigd en valt de bevolking van Charkiv, een miljoenenstad, aan.

Wij steunen alle stappen in de richting van een vrede die het Oekraïense volk in staat stelt het land op een zelfgekozen manier weer op te bouwen. Vrede vereist de volledige terugtrekking van de Russische bezettingstroepen uit het hele grondgebied van Oekraïne. Met dit in gedachten hopen we dat de vredesconferentie in Zwitserland zal bijdragen aan het herstel van de soevereiniteit van Oekraïne.

De voorwaarden hiervoor zijn uiterst moeilijk. De vertegenwoordigers van het Poetin-regime verklaren regelmatig dat ze een onafhankelijk Oekraïne niet erkennen en ontkennen het bestaan van het Oekraïense volk. Het Poetin-regime streeft een Groot-Russisch project na, onderwerpt de bevolking in de bezette gebieden met terreur en wil de Oekraïense cultuur uitroeien. Het heersende regime in Rusland begaat regelmatig oorlogsmisdaden tegen de Oekraïense bevolking.

De grootschalige Russische invasie in Oekraïne, die op 24 februari 2022 van start ging, trekt niet alleen de onafhankelijkheid van Oekraïne in twijfel. Het moedigt ook andere autoritaire regimes aan om naburige bevolkingen te bedreigen, gebieden te bezetten en mensen massaal te verdrijven. Om verzet in eigen land te voorkomen, rekruteert het Russische leger nu ook mensen uit buurlanden en het Zuiden om als kanonnenvoer te dienen.

Door het massale en verrassende verzet van de Oekraïense bevolking begonnen de regeringen van Europa en Noord-Amerika het Oekraïense leger te steunen in zijn verdediging tegen de Russische bezettingsmacht. Ze steunen Oekraïne echter ook om hun eigen belangen te laten gelden in de wereldwijde imperialistische rivaliteit. De Verenigde Staten willen hun Russische tegenhanger verzwakken en tegelijkertijd kracht tonen tegen het opkomende China en het tempo aangeven voor de Europese mogendheden die zowel partners als rivalen zijn. Maar ondanks dat het Amerikaanse Congres op 20 april 2024 eindelijk een uitgebreid hulppakket voor Oekraïne goedkeurde, dat negen maanden lang geblokkeerd werd door de Republikeinse Partij, is de steun voor Oekraïne altijd selectief en ontoereikend gebleven.

Ook zijn de economische sancties die door de regeringen van de EU en de VS zijn opgelegd aan Rusland en de exponenten van het Poetin-regime selectief, onvoldoende gericht en ontoereikend. Ze beletten Rusland niet om olie en gas te blijven exporteren, samen met andere strategisch belangrijke grondstoffen, om zijn oorlogskas te vullen. Sommige Europese landen hebben hun import van LNG uit Rusland sinds het begin van de oorlog zelfs aanzienlijk opgevoerd. Andere landen, zoals Oostenrijk, importeren meer dan 90 procent van hun aardgas uit Rusland. De regeringen van die landen dwingen gasverbruikers om Poetin’s oorlog tegen de Oekraïense bevolking te financieren.

De Zwitserse regering, de gastheer van de vredesconferentie, heeft niet alleen decennialang belastingvoordelen gegeven aan Russische oligarchen, sinds het begin van de grootschalige Russische invasie heeft ze ook geweigerd om de bezittingen van die oligarchen in beslag te nemen. Als belangrijk knooppunt van de internationale grondstoffenhandel biedt Zwitserland het Russische kapitaal al jaren uitstekende mogelijkheden om rijkdom te verwerven. Veel burgerlijke politici hebben die bedrijven graag verwelkomd in Zwitserland. Door de verkoop van producten die ook voor militaire doeleinden gebruikt kunnen worden draagt Zwitserland bij aan de uitrusting van de Russische oorlogsmachine. En tot slot faciliteert de Zwitserse financiële sector de handel in Russische olie.

Zowel in de VS als in Europa gaan er steeds meer stemmen op in het politieke en economische establishment die hun steun aan Oekraïne aan bepaalde voorwaarden willen verbinden. Ze willen Oekraïne onder druk zetten om grote gebieden en enkele miljoenen mensen af te staan aan het regime van Poetin. Een dergelijke vrede, afgedwongen door grote imperiale machten, zou het regime van Poetin versterken en geen basis bieden voor een duurzame democratische wederopbouw van Oekraïne.

We hebben een vrede nodig die gebaseerd is op en gesteund wordt door de belangen van het volk en de arbeiders in Oekraïne en Rusland. Zo’n perspectief kan alleen slagen als vakbonden, vrouwenorganisaties, milieu-initiatieven en verschillende maatschappelijke organisaties uit zowel Oekraïne als Rusland een leidende rol spelen in de vredesbesprekingen.

Bezetting is een misdaad! Wij laten ons leiden door de principes van zelfbevrijding, emancipatie en zelfbeschikking van de arbeidersklasse en alle onderdrukte volkeren, los van geopolitieke overwegingen. In die zin zijn we ook solidair met het Palestijnse volk, dat al tientallen jaren vecht voor zijn zelfbeschikking. Evenzo steunen we de Koerdische en Armeense volkeren en alle andere volkeren die bedreigd worden door bezetting en nationale en culturele onderdrukking.

Op basis van onze positie, waarbij we het Oekraïense verzet tegen de Russische bezetting steunen, willen we bijdragen aan de ontwikkeling van een gemeenschappelijk Europees perspectief voor radicale socio-ecologische hervormingen en uiteindelijk voor een ecosocialistische transformatie geleid door wereldwijde solidariteit van het hele Europese continent.

Door deze verklaring ter discussie voor te leggen, willen we bijdragen aan een transnationaal proces van begrip en politieke verheldering onder de linkse krachten in Europa en daarbuiten die deze belangrijke overtuigingen delen.

12 principes voor een rechtvaardige vrede in Oekraïne binnen een Europa gebaseerd op solidariteit en ecologie

Wij, de ondergetekende organisaties en initiatieven, willen een vredesproces bevorderen dat zich houdt aan de volgende 12 principes.

1. Het bereiken van een sociaal rechtvaardige en ecologisch duurzame vrede vereist de onvoorwaardelijke en volledige terugtrekking van de Russische bezettingstroepen uit Oekraïne, waarbij het gehele grondgebied wordt teruggegeven volgens de internationaal erkende grenzen.

2. Rusland vernietigt systematisch steden, infrastructuur en het milieu om de bevolking te demoraliseren en een grote vluchtelingenstroom op gang te brengen. Tegenover deze dagelijkse terreur eisen we dat de ‘westerse’ regeringen Oekraïne steunen om zijn bevolking en infrastructuur te beschermen tegen de bombardementen en raketaanvallen van de Russische bezettingsmacht. We zijn voorstander van massale humanitaire, economische en militaire steun voor Oekraïne van de rijke staten in Europa. De Oekraïense bevolking heeft dringend bescherming nodig tegen Russische bommen en raketten.

3. We verzetten ons tegen pogingen van ‘westerse’ regeringen, NAVO- en EU-leden om Oekraïne onder druk te zetten om grootschalige concessies te doen aan de Russische bezettingsmacht. We verzetten ons tegen het idee dat Oekraïne miljoenen mensen moet afstaan aan het regime van Poetin. Het is alleen aan het Oekraïense volk om te beslissen hoe het deze afschuwelijke situatie van voortdurende en mogelijk toenemende bezetting het hoofd wil bieden. We steunen het gewapende en ongewapende verzet van de Oekraïners tegen de Russische bezettingsmacht.

4. We eisen dat alle Russen die militaire dienst weigeren een veilige verblijfsstatus krijgen in de landen van Europa en Noord-Amerika. Massale desertie is belangrijk om de Russische oorlogsmachine te verzwakken.

5. We steunen de politieke strijd van Oekraïense vakbonden, vrouwenorganisaties en milieu-initiatieven tegen het neoliberale anti-arbeidersbeleid van de regering onder president Volodymyr Zelensky. Dat beleid ondermijnt de sociaal breed gedragen verdediging van Oekraïne tegen de Russische bezetting en maakt een sociaal rechtvaardige en ecologisch duurzame wederopbouw onmogelijk.

6. We zijn solidair met de anti-oorlogsbeweging, de democratische oppositie en de onafhankelijke arbeidersstrijd in Rusland. We zijn ook solidair met de onderdrukte nationaliteiten in Rusland die bijzonder lijden onder de oorlog en vechten voor hun zelfbeschikking. Het is hun jeugd die door het Poetin-regime wordt uitgebuit als kanonnenvoer. Die bewegingen zijn een sleutelfactor voor het bereiken van een rechtvaardige vrede en een democratisch Rusland.

7. Rusland heeft talloze mensen uit Oekraïne als politieke gevangenen opgesloten. Veel van hen zijn veroordeeld tot tientallen jaren gevangenisstraf en strafkampen. We eisen hun onvoorwaardelijke vrijlating. We eisen dat het Internationale Rode Kruis regelmatig contact mag onderhouden met alle krijgsgevangenen. De uitwisseling en vrijlating van krijgsgevangenen is een voorwaarde voor elke rechtvaardige vrede.

8. Rusland moet herstelbetalingen doen aan het Oekraïense volk. De oligarchen van Rusland en Oekraïne moeten onteigend worden. Hun bezittingen moeten beschikbaar worden gesteld voor de wederopbouw van Oekraïne en, zodra het Poetin-regime valt, voor de democratische ontwikkeling van Rusland.

9. We eisen dat de ‘westerse’ regeringen de schulden van Oekraïne onmiddellijk kwijtschelden. Dat is een cruciale voorwaarde voor de soevereine wederopbouw van het land. De rijke staten van Europa en Noord-Amerika moeten uitgebreide en brede steunprogramma’s opzetten voor het Oekraïense volk en de wederopbouw van het land. Die wederopbouw moet plaatsvinden onder de democratische controle van de bevolking, vakbonden, milieu-initiatieven, feministische organisaties en georganiseerde buurten in de steden en dorpen.

10. We verzetten ons tegen alle plannen van Europese en Noord-Amerikaanse regeringen en internationale organisaties om het Oekraïense volk een neoliberale economische agenda op te leggen. Dat zou de armoede en het lijden verlengen en verdiepen. We veroordelen ook alle pogingen om het bezit en de bezittingen van de Oekraïense bevolking te verkopen aan buitenlandse bedrijven. Het herstel en de reorganisatie van landbouw, industrie, energiesystemen en de hele sociale infrastructuur moeten in dienst staan van de sociaal-ecologische transformatie van Oekraïne, niet van de levering van goedkope arbeidskrachten, graan en waterstof aan West-Europese landen.

11. Voor een effectieve militaire ondersteuning van Oekraïne is geen nieuwe golf van bewapening nodig. Wij zijn tegen de bewapeningsprogramma’s van de NAVO en de wapenexport naar derde landen. In plaats daarvan moeten de landen van Europa en Noord-Amerika de wapens die Oekraïne kunnen helpen om zichzelf effectief te verdedigen leveren uit de bestaande, enorme arsenalen. In die zin eisen we dat de wapenindustrie niet de winstbelangen van het kapitaal dient – integendeel, we willen werken aan de sociale toe-eigening van de wapenindustrie. Die industrie moet de directe belangen van Oekraïne dienen. Tegelijkertijd onderstrepen we om sociale en ecologische redenen de noodzaak om de wapenindustrie op democratische wijze om te zetten in sociaal nuttige productie op wereldschaal.

12. We willen een debat op gang brengen over een radicale reorganisatie van Europa. We willen bijdragen aan de ontwikkeling van een gemeenschappelijk Europees perspectief voor radicale sociaal-ecologische hervormingen, en uiteindelijk voor een fundamentele ecosocialistische transformatie van het hele Europese continent in mondiale solidariteit. Binnen dat kader steunen we de wil van het Oekraïense volk om toe te treden tot de EU, ook al verwerpen we de neoliberale grondslagen van de EU die miljoenen mensen verarmen en een ongelijke kwalitatieve ontwikkeling in Europa bevorderen.

We zien het perspectief van een toetreding van meerdere landen in Oost-Europa en Zuidoost-Europa als een kans om samen na te denken over hoe zo’n radicale sociaal-ecologische verandering in heel Europa in gang gezet kan worden, inclusief een gemeenschappelijke energiestrategie, ecologische industriële omschakeling, omslagstelsel voor pensioenen, sociale arbeidsregulering, op solidariteit gebaseerd migratiebeleid, interregionale overdrachtsbetalingen en militaire veiligheid samen met de omschakeling van de wapenindustrie. Vakbonds-, feministische, ecologische, anti-autoritaire linkse en socialistische krachten in Oost-Europa zouden een belangrijke rol moeten spelen in dat debat.

Deze verklaring werd gezamenlijk gelanceerd door Sotsialnyi Rukh (Sociale Beweging), Oekraïne, Posle Media Collectief, Rusland, Bewegung für den Sozialismus / Mouvement pour le Socialisme en solidaritéS – mouvement anticapitaliste, féministe, écosocialiste, Zwitserland, emanzipation – Zeitschrift für ökosozialistische Strategie (Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland).

Wil je als organisatie deze oproep ook ondersteunen? Dat kan per mail naar redaktion@emanzipation.org. Wil je als individu onderschrijven? Dat kan hier.

Ondertekend door (lijst 14-06-24):

1. Bewegung für den Sozialismus / Mouvement pour le Socialisme, Zwitserland

2. Emanzipation – Zeitschrift für ökosozialistische Strategie, Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland

3. SolidaritéS, Zwitserland 

4. Sotsialnyi Rukh, Oekraïne 

5. Media Collective Posle, Rusland 

6. Réseau Bastille, Frankrijk 

7. Greenspiration, Canada 

8. SAP-Antikapitalisten / Gauche anticapitaliste, België 

9. Pour une Ecologie Populaire et Sociale – PEPS, Frankrijk 

10. Comité français du Réseau Européen de Solidarité avec l’Ukraine, Frankrijk 

11. TPT-‘4″(Fourth Interntional Programmatic Tendency/ το ελληνικό τμήμα της 4ης Διεθνούς), Griekenland 

12. Ukraine Solidarity Network, VS

13. Nouveau Parti Anticapitaliste – L’Anticapitaliste, Frankrijk 

14. Right to Resist, Duitsland 

15. Arguments Pour la Lutte Sociale, Frankrijk 

16. Mouvement Ensemble!, Frankrijk 

17. Irish Left With Ukraine (ILWU), Ierland 

18. La Aurora (organización marxista), Spaanse staat

19. Sinistra per l’Ucraina, Italië 

20. Centre d’études de d’initiatives de solidarité internationale CEDETIM, Frankrijk 

21. Initiatives Pour un Autre Monde IPAM, Frankrijk 

22. Assemblée européenne des citoyens AEC/HCA; Frankrijk 

23. Journal des Alternatives – Plateforme altermondialiste, Canada-Quebec

24. SAP/Grenzeloos, Nederland

25. Aftenergeia-political assembly (Αυτενέργεια – πολιτική συλλογικότητα)

26. AntiCapitalist Resistance, Engeland & Cymru/Wales

27. Ukraine Solidarity Campaign, Groot-Brittannië

28. Vi som støtter den nye venstresida i Ukraina, Norwegen 

29. Fightback, Australien/Aotearoa

30. Tempest Collective, VS

31. Internationalistisches Zentrum Dresden / Internationalist Center Dresden, Duitsland

32. Alliance for Workers’ Liberty,  Groot-Brittannië

33. Revista Trasversales (trasversales.net), Spaanse staat

34. XESU Catalunya, Spaanse Staat

35. European network in solidarity with Ukraine and against war