De strijd voor de bevrijding van Palestina staat op een keerpunt. De aanvallen van Hamas op 7 oktober hebben de status quo verbrijzeld en zowel de genocidale oorlog van Israël tegen Gaza als een uitbarsting van internationale solidariteit met het Palestijnse volk en hun strijd voor bevrijding teweeggebracht. Ashley Smith van Spectre sprak met Tareq Baconi, auteur van Hamas Contained, over 7 oktober, Israëls genocide en de staat van het Palestijnse verzet en de gevolgen daarvan voor de regio en de wereld.
Het Internationaal Gerechtshof (IGH) heeft op 26 januari een tussentijdse uitspraak gedaan. Hoe beoordeelt u die uitspraak en de impact ervan op de oorlog, de geopolitiek en de wereldwijde publieke opinie? Wat is uw analyse van de reactie van de westerse mogendheden, in het bijzonder de beslissing van de Verenigde Staten om de financiering van de United Nations Relief and Works Agency (UNRWA) stop te zetten?
De uitspraak van het IGH is een belangrijke mijlpaal voor Palestina en meer in het algemeen voor het internationaal recht en mondiaal bestuur. Het IGH besloot dat de Zuid-Afrikaanse beschuldiging van genocide tegen Israël aannemelijk is en stemde ermee in om de zaak te accepteren. Maar de uitspraak van het IGH was ook pijnlijk voor de Palestijnen omdat het niet opriep tot een staakt-het-vuren.
Maar in termen van de politiek erachter is de uitspraak belangrijk. De uitspraak van het IGH dat Israël zich moet houden aan de genocideconventies en humanitaire hulp moet toelaten tot Gaza is ongekend. Het laat zien hoe het internationaal recht een belangrijke plek kan worden in de strijd tegen Israël en een plek waar gerechtigheid kan worden gezocht voor de onderdrukten, naast het politieke werk achter de schermen.
Natuurlijk zijn er, zoals veel mensen hebben betoogd, ernstige beperkingen aan wat via het internationaal recht kan worden bereikt. Het zal zeker niet leiden tot volledige gerechtigheid en bevrijding voor de Palestijnen. Desalniettemin heeft de uitspraak laten zien dat er wereldwijd verzet is tegen de hegemonie van de westerse machten, in dit geval specifiek de VS en Israël, maar ook andere staten zoals Duitsland die tegen de zaak van Zuid-Afrika waren.
De tegenaanval moet worden gezien in de context van een geopolitieke herschikking, waarbij meer landen zoals Zuid-Afrika en andere BRICS-landen de westerse hegemonie op het wereldtoneel uitdagen. In die context zie ik deze uitspraak als het begin van een correctie die kan leiden tot een meer rechtvaardige structuur van wereldwijd bestuur.
Wat ook ongelooflijk belangrijk is, is dat de uitspraak een opening geeft voor andere staten om in te grijpen, een staakt-het-vuren te eisen en Israël verantwoordelijk te stellen voor de voortdurende genocide in Gaza. In het verleden voelden veel staten in het Zuiden zich geïntimideerd door de Westerse mogendheden en hun controle en manipulatie van deze internationale instellingen.
De VS en Europese staten hebben ze gebruikt voor hun imperiale belangen. Nu zullen hopelijk meer staten in het Zuiden ze gebruiken voor gerechtigheid voor de onderdrukten en om zich te verzetten tegen de Westerse hegemonie.
Als teken van hun verzet tegen een dergelijk gebruik van internationale organisaties hebben de VS en hun bondgenoten de financiering van de UNRWA stopgezet. Ze namen de Israëlische beschuldigingen dat 12 van de 30.000 werknemers van het agentschap deelnamen aan de aanval van 7 oktober op Israël, voor waar aan.
Het stopzetten van de financiering midden in een genocide is een vorm van collectieve straf tegen Palestijnen, die afhankelijk zijn van UNRWA om in hun dagelijkse behoeften te voorzien. Het zou kunnen leiden tot hongersnood in Gaza.
Israël streeft al lange tijd naar ontmanteling van UNRWA, ontkent de status van Palestijnen als vluchtelingen van de Nakba in 1948 en ontkent hun door de VN toegekende recht op terugkeer naar hun gestolen huizen en land. Het besluit van de Westerse mogendheden om de financiering van de UNRWA stop te zetten, toont aan dat ze duidelijk achter dat project staan.
Het lijkt erop dat Israël er niet in slaagt om de twee doelstellingen van de oorlog tegen Gaza te bereiken: de vernietiging van Hamas en de vrijlating van de gijzelaars. Het lijkt erop dat de waarschuwing van de Amerikaanse minister van Defensie Austin aan Israël juist is, dat het een strategische nederlaag riskeert ondanks het behalen van een tactische overwinning. Wat is uw beoordeling van de strategie van Israël? Waar vecht het land eigenlijk voor? Hoeveel hiervan steunt de VS en met hoeveel is de VS het niet eens?
Israëls strategie was vanaf het begin ongeloofwaardig. Het zal zijn verklaarde doel om Hamas te decimeren nooit kunnen bereiken. Hamas vertegenwoordigt politieke standpunten die veel verder reiken dan Hamas als partij en militaire organisatie. Het is een wezenlijk onderdeel van de Palestijnse bevrijdingsstrijd.
Zelfs als de huidige organisatie van Hamas verzwakt is, zal ze zichzelf in nieuwe vormen weer opbouwen. En het bredere verzet zal op dezelfde manier groeien. Het idee dat het Palestijnse verzet tegen de Israëlische apartheid kan worden uitgeroeid is een illusie.
Dat kan alleen bereikt worden door de volledige vernietiging van het Palestijnse volk en dat is precies wat Israël probeert te doen. Onder het mom van het verslaan van Hamas voert het een etnische zuivering en genocide uit in Gaza.
Maar met al dat gruwelijke geweld is Israël er zelfs niet in geslaagd om de beweging een krachtige slag toe te brengen. Hamas blijft opereren als een verzetsmacht, die raketten afvuurt op Israël en aanvallen uitvoert op het Israëlische leger.
Israël heeft ook zijn tweede doel niet bereikt. Het heeft slechts één gijzelaar ‒ een soldaat ‒ met militaire middelen bevrijd. Het is er alleen in geslaagd burgers vrij te krijgen door middel van overeenkomsten met Hamas, waarbij Palestijnse gevangenen werden geruild voor Israëlische gijzelaars.
Israël verliest dus zowel tactisch als strategisch. De tactische nederlaag op het slagveld is duidelijk. Maar het strategische verlies is nog groter. Op 7 oktober verbrijzelde Hamas een fundamentele pijler van het zionisme, namelijk dat de Israëlische staat de veiligheid van Joden binnen zijn grenzen kan garanderen en tegelijkertijd zijn apartheidsregime tegen Palestijnen kan handhaven.
Dus, wat men ook denkt over 7 oktober, Hamas kan claimen een strategische overwinning te hebben behaald op die dag. Natuurlijk is het heel moeilijk om over een overwinning te spreken gezien het bloedvergieten en gezien het feit dat de Palestijnen worden onderworpen aan genocide.
Wat de VS betreft, is de regering Biden ideologisch en strategisch toegewijd aan wat de Israëlische regering doet. Er is geen verschil van mening tussen de twee.
Ik denk niet dat de regering Biden zich serieus zorgen maakt over het aantal burgerslachtoffers en de vernietiging van de infrastructuur van Gaza. Als ze dat wel was, zou ze Israël niet steunen, financieren en bewapenen om de genocide uit te voeren.
De VS heeft geen voorwaarden gesteld aan haar hulp. Haar herhaalde uitingen van bezorgdheid om burgers zijn slechts voor public relations doeleinden en om haar medeplichtigheid aan genocide te verbergen. Het is net zo schuldig aan deze misdaad tegen de menselijkheid als Israël.
De aanvallen van Washington op de Houthi’s bevestigen dat. De VS heeft besloten Jemen, een van de armste landen ter wereld, te bombarderen om Israël in staat te stellen zijn genocidale oorlog voort te zetten, in plaats van op te roepen tot een staakt-het-vuren.
De VS zou de oorlog gemakkelijk kunnen stoppen en zo een einde kunnen maken aan de Houthi-aanvallen op schepen in de Rode Zee. Dat ze dat niet heeft gedaan, laat zien hoezeer de VS betrokken is bij Israëls totale oorlog tegen de Palestijnen.
Laten we het nu over Hamas hebben. In welke toestand bevindt Hamas zich nu, als politieke en militaire macht? Wat zijn haar strategie en doelen in de huidige oorlog? Hoeveel steun heeft Hamas nu onder de Palestijnse bevolking?
Dit is mijn analyse van Hamas op dit moment, gebaseerd op jarenlange studie, maar niet op interviews met leden sinds 7 oktober. Militair gezien denk ik dat Hamas denkt dat het aan de winnende hand is.
Hamas heeft het vertrouwen van Israël beschaamd, heeft Israël ervan weerhouden zijn twee doelstellingen te bereiken en onderhandelt over de vrijlating van honderden Palestijnse gevangenen. Maar dat succes heeft natuurlijk een enorme prijs voor de Palestijnen.
Nu gebeuren er politiek gezien verschillende dingen. Hamas probeert zijn doelstellingen over te brengen aan een breder publiek in Palestina, de regio en de rest van de wereld. Het probeert de beschuldigingen van Israël en de VS over 7 oktober te weerleggen, zijn kant van het verhaal te vertellen en alles te baseren op de voortdurende onderdrukking van de Palestijnen en hun recht om zich te verzetten tegen de Israëlische apartheid.
Op politiek vlak geven de leiders van Hamas soms tegenstrijdige boodschappen af. Aan de ene kant herhalen figuren binnen de beweging hun bereidheid om de oprichting van een Palestijnse staat op de grenzen van 1967 te accepteren.
Gedeeltelijk is dat een reactie op de druk van de Westerse mogendheden en staten in de regio om elke concessie te signaleren die een einde zou kunnen maken aan de genocidale oorlog van Israël. De beweging gebruikt dat voorstel misschien ook om Israël en de internationale gemeenschap op het matje te roepen, om duidelijk te maken dat Israël een twee statenoplossing niet zal accepteren en dat Israël dus het echte obstakel is voor een rechtvaardige vrede.
Aan de andere kant ziet de beweging dit moment duidelijk ook als een belangrijke mijlpaal in de lange termijnstrijd voor de bevrijding van Palestina, een mijlpaal waarvan ze hoopt dat ze het Palestijnse ‒ en misschien regionale ‒ verzet tegen de Israëlische kolonisatie nieuw leven kan inblazen.
De aanval van Hamas op 7 oktober was de directe aanleiding voor de genocidale oorlog van Israël. Gezien het spervuur van propaganda door Israël en de VS, is het de moeite waard om te verduidelijken wat er feitelijk gebeurde. Wat gebeurde er werkelijk en wat niet? Wat wilde Hamas bereiken met de aanval?
Er hangt een oorlogsmist die langzaam optrekt rond wat er die dag werkelijk gebeurde. Ik zal me specifiek richten op wat Hamas dacht. Het is waarschijnlijk zo dat de beweging als doel had militaire bases rond de Gazastrook aan te vallen, soldaten gevangen te nemen en als gevangenen mee te nemen, door de omheining te breken die de strook scheidt van de rest van historisch Palestina, inlichtingen te verzamelen en de overtuiging van Israël dat de Palestijnse kwestie gepacificeerd is, uit te dagen.
De schaal van de aanval overtrof al die doelstellingen en ging waarschijnlijk verder dan Hamas zelf had kunnen voorzien, voornamelijk vanwege de verbazingwekkende zwakte van de Israëlische beveiliging en het falen van haar inlichtingenoperaties. Het vermogen van de beweging om door de omheining te breken en zo lang binnen Israël te blijven en ver het gebied in te gaan, betekende dat de aanval een heel andere dimensie kreeg.
Zelfs als alleen de strikte doelstellingen zouden worden bereikt, moeten de leiders van Hamas een gewelddadige en disproportionele reactie van het Israëlische leger hebben verwacht. Het huidige genocidale geweld overtreft echter waarschijnlijk alles wat de beweging had kunnen verwachten. Desondanks laten de defensieve capaciteiten die Hamas heeft ontwikkeld, evenals de infrastructuur voor een effectieve guerrillaoorlog in de Gazastrook, zien dat de beweging goed voorbereid is op een confrontatie met het Israëlische leger.
Sinds 7 oktober werden veel van de beschuldigingen die door Israël naar voren werden gebracht en kritiekloos werden herhaald door westerse politici en media, gesmoord in oriëntalistische en islamofobe stijlfiguren. Het gemak waarmee het Israëlische verhaal wordt overgenomen door de westerse bondgenoten laat zien dat er heel weinig begrip is van hoe de Israëlische hasbara werkt en dat er een oneindige bron van steun is voor Israël en een onmiddellijke achterdocht jegens de Palestijnen.
Wat betreft de beschuldigingen dat Hamas burgers als doelwit neemt en systematisch verkrachtingen als wapen gebruikt, heeft de beweging een lang document uitgegeven waarin die beschuldigingen worden weerlegd en waarin wordt afgewezen dat de beweging dergelijke tactieken heeft toegepast. Als kenner van de beweging zou ik verbaasd zijn als Hamas systematisch verkrachting of seksueel geweld als oorlogswapen zou gebruiken.
Maar er bestaat geen twijfel over dat er op die dag geweld is gepleegd tegen burgers en er is geloofwaardig onderzoek nodig om de valse beschuldigingen te scheiden van de realiteit van wat er heeft plaatsgevonden. Helaas zijn de verhalen rond dat geweld voldoende gebleken voor Westerse mogendheden om een genocideoorlog te starten en goed te praten, de waarheid is genegeerd.
De zaak met de UNRWA is het meest recente voorbeeld waar Israëlische beweringen ‒ die in het verleden zo vaak onjuist bleken te zijn ‒ voldoende zijn om te leiden tot acties die de Palestijnen schaden.
Wat is de impact geweest van 7 oktober en de oorlog op de Palestijnse bevolking en haar bevrijdingsstrijd? Enerzijds lijkt het een tweede nederlaag, een nieuwe Nakba. Aan de andere kant bevinden we ons midden in een historische golf van solidariteit met Palestina, zowel regionaal als wereldwijd. Hoe beoordeelt u de situatie?
Ik denk dat beide dingen waar zijn. Aan de ene kant is het belangrijk om te begrijpen wat er nu gebeurt als onderdeel van de Nakba. De Nakba begon vóór 1948 met de zionistische kolonisatie van Palestina en is sindsdien niet gestopt.
Die geschiedenis van onteigening is doorspekt met momenten van spectaculair zionistisch geweld. Op dit moment beleven we een van de meest extreme momenten in Gaza.
Maar de zionistische aanval is niet alleen gericht tegen Palestijnen in Gaza. Israël en zijn kolonisten voeren aanvallen, uitzettingen en landinnames uit op de Westelijke Jordaanoever. De Israëlische staat onderdrukt ook Palestijnen in Israël.
Niets is natuurlijk te vergelijken met de genocide in Gaza. Israël maakt steden met de grond gelijk, doodt enorme aantallen mensen, vermoordt kinderen en bedreigt het bestaan van de huidige en volgende generatie Palestijnen daar.
Het maakt Gaza onbewoonbaar. Zelfs als er morgen een staakt-het-vuren is, waar moeten de Palestijnen in Gaza dan wonen? Er zijn geen ziekenhuizen. Er zijn geen scholen. De meeste mensen in Gaza zijn nu dakloos.
En in de uitgestrekte nieuwe tentensteden, gevuld met honderdduizenden ontheemden, dreigt door de winterse kou, ziekte en honger een onvoorstelbare dood. We leven dus in een nieuwe Nakba. Degenen onder ons die zich buiten Gaza bevinden, zijn verlamd door verdriet en angst voor onze mensen in Gaza.
Tegelijkertijd is dit een van de belangrijkste momenten in de Palestijnse geschiedenis. We staan misschien wel aan de vooravond van echte verandering. We zijn getuige van een ongekend wereldwijd bewustzijn van Palestijnse onderdrukking en verzet en een ongekende internationale solidariteit met onze strijd voor bevrijding.
Maar nog belangrijker is dat we het niet langer hebben over verrotte compromissen in ruil voor het creëren van een Palestijnse bantustan. In plaats daarvan hebben we het over eerste beginselen, over het recht op zelfbeschikking, over het recht op verzet en over etnische zuivering, kolonisatie en genocide. We hebben het over de Nakba in 1948.
Dat alles vormt een fundamentele uitdaging voor Israël, de VS en de andere Westerse mogendheden. Ze oefenen enorme druk uit om ons terug te dwingen in het hokje van de deling en de tweestatenoplossing. Nu beloven ze een Palestijnse staat op te richten met een hoofdstad in Oost-Jeruzalem.
Maar niemand neemt hun beloften nog serieus. Het apartheidsregime pleegt genocide. En de Westerse mogendheden zijn er medeplichtig aan. Niemand vertrouwt erop dat ze de Palestijnen behandelen als een volk met recht op zelfbeschikking en met recht op soevereiniteit en een eigen staat.
Als gevolg daarvan gaan we terug naar de vraag hoe je Palestina dekoloniseert. Hoe ontmantel je dit genocidale apartheidsregime? We moeten ons richten op die vraag en dat project.
We moeten niet terugvallen in het oudere paradigma van de deling. We moeten vooruit naar een complete paradigmaverschuiving en ons doel stellen op volledige dekolonisatie. Er is geen andere manier om bevrijding, gerechtigheid en daarmee vrede te winnen.
In uw boek documenteert u hoe Hamas een vacuüm opvulde als het belangrijkste militaire verzet, nadat de PLO die strategie had opgegeven voor diplomatie en had ingestemd met het Oslo-proces, waarbij de verdeling van het historische Palestina werd geaccepteerd en het doel van een één staatoplossing werd opgegeven. Maar u documenteert hoe Hamas aan de macht kwam in Gaza, balancerend tussen regeren als een regering met als doel een eigen staat binnen de grenzen van 1967, en doorgaan met militair verzet met als doel de volledige bevrijding van historisch Palestina. Wat zijn de politiek, de strategie en de doelen van Hamas?
Ik heb veel met deze vraag geworsteld sinds 7 oktober. Nadat Hamas in 2006 de verkiezingen won en ertoe gedreven werd om de controle over Gaza over te nemen en het tot 2023 te regeren, werd het effectief ingeperkt.
Het was institutioneel en militair beperkt tot de Gazastrook. De infrastructuur op de Westelijke Jordaanoever werd ontmanteld door de Palestijnse Autoriteit (PA) en Israël. En de politieke leiders zaten allemaal in het buitenland.
In Gaza beperkte het militaire verzet van Hamas zich tot het afvuren van raketten op Israël om Israël onder druk te zetten de blokkade te versoepelen, voorraden toe te laten en de omstandigheden voor de verarmde bevolking te verbeteren. Als regerende autoriteit was Hamas niet langer alleen een militaire beweging die zich inzette voor gewapend verzet, maar werd het een regerende partij die verantwoordelijk is voor 2,3 miljoen Palestijnen onder haar bestuur.
Die nieuwe positie bepaalde haar prioriteiten en veranderde haar militaire strategie. In die periode begon de PLO te praten over het accepteren van de oprichting van een Palestijnse staat met de grenzen van 1967.
Maar in tegenstelling tot de PLO heeft Hamas nooit ideologisch toegegeven in de richting van deling; het heeft nooit zijn wapens neergelegd of de staat Israël erkend of het recht van de Palestijnen op het hele land opgegeven. Het mag dan wel ingeperkt zijn door Gaza te besturen, maar ideologisch hield het nog steeds vast aan het doel van volledige bevrijding en, zoals zijn leiders herhaaldelijk verklaarden, het hield zijn vinger aan de trekker.
Het geloofde in de langere termijn en zoals ik in het boek opmerkte, waren zelfs de effectieve inperking van de beweging en haar pacificatie waarschijnlijk tijdelijk. Het behield altijd het recht op volledig verzet voor de volledige bevrijding van historisch Palestina.
Dat bracht me op de vraag: hoe tijdelijk was de inperking? Was het gepacificeerd voor de middellange en lange termijn? Kon het zijn insluiting aanvechten?
7 oktober heeft die vragen beantwoord. Het besloot zijn insluiting te doorbreken. Daarmee heeft het een doel bereikt waar het lang naar heeft gestreefd en dat een beetje contra-intuïtief is, namelijk het opgeven van politiek bestuur voor militair verzet.
Het is contra-intuïtief omdat de beweging in 2006 meedeed aan de verkiezingen voor het leiderschap van de Palestijnse Autoriteit, wat een verlangen impliceerde om binnen het orgaan van de PA te regeren. Maar voor de beweging waren haar politieke aspiraties nooit beperkt tot bestuur.
Ze geloofden eerder dat ze de PA konden revolutioneren, er een verzetsregering van konden maken en het konden gebruiken om volledig verzet te plegen tegen de Israëlische apartheid. Hoewel het er niet in slaagde om dat te bereiken met de PA als geheel, gebruikte het wel zijn bestuur in Gaza om zijn ongekende militaire aanval op Israël uit te voeren op 7 oktober.
Nu heeft Hamas zijn doel bereikt om de illusie te verbrijzelen dat Israël ongestraft zijn koloniale, gewelddadige heerschappij kan handhaven. In het kielzog daarvan reageert Hamas op de ontwikkelingen zoals die zich voordoen.
De beweging is betrokken bij onderhandelingen over het ruilen van gevangenen en een mogelijk staakt-het-vuren. Daarnaast denk ik dat het lange termijnstreven van de beweging om zich aan te sluiten bij de PLO en die van binnenuit te hervormen om de Palestijnse strijd uit de puinhopen van Oslo te reanimeren, een belangrijk doel blijft.
Het lijkt erop dat de Palestijnse strijd zich in een strategische impasse bevindt. De diplomatieke aanpak van de PLO heeft geleid tot verwoestende compromissen en een corrupte PA, die in de ogen van de meeste Palestijnen volledig in diskrediet is gebracht. Het overnemen door Hamas van de oude PLO-strategie van militair verzet in de hoop steun te krijgen van Arabische staten lijkt waarschijnlijk niet te winnen, gezien het militaire machtsevenwicht dat Israël en de VS sterk bevoordeelt. Zijn er andere alternatieven? Hoe zit het met de strategie om de Palestijnse bevrijding te zien als verbonden met de volksstrijd in het hele Midden-Oosten om alle onderling verbonden en onderdrukkende staatsstructuren omver te werpen? Hoe staat het nu met de discussie en het debat over de weg voorwaarts?
Ik denk dat het altijd onmogelijk is geweest om de diplomatieke strijd te scheiden van de militaire, de juridische en de Palestijnse en regionale volksstrijd. Ik denk dat dit allemaal middelen zijn om de Palestijnse dekolonisatie te bevorderen.
Nu ben ik het wel met u eens dat we ons op een moment van verhoogde tegenstrijdigheden bevinden. Diplomatie is tot nu toe uitgelopen op een nederlaag voor de Palestijnen en de vooruitzichten op succes op dat front zien er nu niet beter uit. Westerse beleidsmakers willen de Palestijnen weer in de val laten lopen van een afgeknotte staat zonder echte soevereiniteit.
Tegelijkertijd zijn de Palestijnen strategisch aan het winnen op het militaire front, terwijl ze enorme verliezen lijden in Gaza. En tot op heden hebben we nog geen volksopstand gezien tegen de staat en de kolonistenterreur op de Westelijke Jordaanoever en binnen ’48 [Israël zelf]. Er moet dus heel voorzichtig met die tegenstrijdigheden worden omgegaan.
Voor mij is de grootste zwakte van het huidige moment dat er geen Palestijns politiek project is dat alle juridische, diplomatieke, militaire en volksstrijd verenigt in een gemeenschappelijke strategie. Zonder dat kunnen die gevechten elkaar soms tegenwerken.
Er is geen orgaan dat lijkt op wat de PLO ooit was. Maar zelfs de oude PLO was niet representatief voor onze hele strijd, omdat er geen Palestijnen binnen Israël bij waren. We hebben dus geen politiek project dat strategische beslissingen kan nemen om een gecoördineerd verzet te leiden, ook al hebben we een wereldwijde, energieke en zeer effectieve basisbeweging.
Ik denk dat we twee taken hebben. Ten eerste moeten we het ontstaan van een representatief politiek orgaan aanmoedigen. Dat zou ons in staat stellen om de Palestijnse strijd in zijn geheel te beoordelen, al zijn verschillende achterbannen te vertegenwoordigen, een strategie te ontwikkelen en die uit te voeren via de verschillende fronten van de beweging. Voorlopig betekent dat dat we ons moeten verzetten tegen alle pogingen om politici aan te stellen die het volk niet vertegenwoordigen en die bereid zijn om een terugkeer naar de status quo van bantustan-bestuur te accepteren, voor hun eigen persoonlijke belangen.
Ten tweede moeten we de Palestijnse strijd zien als nauw verbonden met de regionale strijd. Israël als kolonistenkolonie is diep verbonden met imperialistische ambities in de regio (in het leven geroepen door het Britse Rijk en sindsdien gesteund door het Amerikaanse Rijk).
Maar het is ook diep verankerd in het autoritarisme in de regio. De verschillende normalisatiedeals die de afgelopen decennia door de VS en anderen zijn georkestreerd tussen autoritaire regimes en Israël onderstrepen dat feit.
Daarom heeft de bevrijding van Palestina een regionale diepgang en is ze nauw verbonden met de steun die ze krijgt van de mensen in de regio, steun die vaak haaks staat op de belangen van hun autoritaire regimes. Palestina is in die zin zowel een regionale als een mondiale kwestie.
Het wordt in mijn ogen de lakmoesproef voor dekolonisatie in de 21e eeuw. Daarom moeten wij als Palestijnen, terwijl we verder bouwen aan een bevrijdingsproject dat representatief is voor ons hele volk, regionale en wereldwijde allianties smeden voor onze collectieve bevrijding.
Daarom is de zaak van Zuid-Afrika bij het Internationaal Gerechtshof zo belangrijk. Het laat zien dat onze onderdrukking en bevrijding niet alleen onze zaak is, maar die van de wereld en haar instellingen. Als het IGH geen forum is om terug te slaan tegen oorlogsmisdaden en genocide in Palestina, dan heeft het gefaald als een instelling voor mondiaal bestuur en is het een instelling geworden die gemakkelijk gemanipuleerd wordt voor Westerse belangen.
De regio lijkt zich op het scherpst van de snede te bevinden, tussen een regionale vuurzee en een soort regeling. Behalve de Houthi’s, die de wereldhandel hebben bedreigd met raketaanvallen op containers in de Rode Zee, hebben de staten in de regio weinig gedaan om Gaza of het Palestijnse verzet te helpen. Soms lijken vooral Israël maar ook de VS op het punt te staan een regionale oorlog te ontketenen. Op andere momenten lijken de VS en hun geallieerde Arabische regimes vastbesloten om een deal te sluiten en de normalisering te hervatten, het Palestijnse verzet te pacificeren en een soort tweestatenregeling op te leggen met een hervormde PA die de controle heeft over zowel de Westelijke Jordaanoever als Gaza. Maar Israël, in ieder geval onder Netanyahu, is absoluut tegen elke vorm van een twee statenoplossing. Waar gaat deze hele situatie naartoe?
We moeten de regio, de VS, Israël en Palestina zien als een zeer complexe situatie met veel concurrerende belangen en verschillende prioriteiten. Het is ook een dynamische situatie. Dus hoe we er nu ook over praten, het zal een beetje een simplificatie zijn.
Dat gezegd hebbende, de autoritaire regimes in de regio en Israël hebben een gezamenlijk doel: het onderhouden van militaire allianties die fundamenteel antidemocratisch zijn. Het zijn allianties van contrarevolutie tegen de opstanden die begonnen in 2010 en 2011.
De autoritaire regimes en Israël willen voorkomen dat dergelijke revoluties hun heerschappij opnieuw bedreigen. De VS delen hun standpunt; ze willen het regime in stand houden en de betrekkingen normaliseren om hun belangen te beschermen en stabiliteit in de regio te garanderen ‒ alsof stabiliteit en rechtvaardigheid haaks op elkaar staan.
Er zijn staten die de betrekkingen met Israël willen normaliseren, zoals Saoedi-Arabië en andere staten die ze al genormaliseerd hebben, zoals de VAE, Bahrein en Marokko. Sommige staten, zoals het regime van Sisi in Egypte, weigeren niet alleen het verzet te steunen, maar steunen actief de Israëlische genocide. Die regimes vertegenwoordigen niet de belangen van hun volk en vertegenwoordigen niet de solidariteit van hun volk met de Palestijnen.
Dan zijn er nog de regimes die vrezen voor hun eigen veiligheid en stabiliteit, waaronder bijvoorbeeld Jordanië. Dus net als in het verleden stuurt het Palestijnse verzet schokgolven door de regio en daagt het de staatsorde uit. Hoeveel verandering dat oplevert ‒ en of het ten goede of ten kwade verandert ‒ valt nog te bezien.
De regio bevindt zich dus op het scherpst van de snede. Aan de ene kant willen de VS en de staten in de regio het verzet indammen en alles terug in de doos stoppen. Ze willen de PA in Gaza opleggen, de discussie over een twee statenoplossing weer opstarten en terugkeren naar normalisatie.
Ze leven in ontkenning over hoe ontwrichtend 7 oktober was voor hun imperiale en regionale orde. Dus grijpen ze terug naar projecten zoals de twee statenoplossing die gewoon niet stroken met de realiteit. Ze zijn wanhopig op zoek naar een stabiliteit die waarschijnlijk niet in het verschiet ligt.
Aan de andere kant zien we overal de mogelijkheid van een regionale escalatie. Er is al een oorlog op lage intensiteit tussen de VS en Israël met verschillende landen. En de aanvallen van Washington op Jemen vanwege de aanvallen van de Houthi’s op de scheepvaart en de dreigende aanvallen van Washington op door Iran gesteunde Iraakse milities vanwege hun drone-aanval op de Amerikaanse basis in Jordanië dreigen een regionaal conflict te ontketenen.
Netanyahu’s regering in Israël gelooft dat een regionale oorlog buiten de Gazastrook een godsgeschenk zou zijn. Het zou Israël in staat stellen om het hele geopolitieke verhaal over het plegen van genocide te veranderen. Het zou een regionale oorlog gebruiken om te zeggen dat ze weer het slachtoffer zijn, dat ze David zijn die het opneemt tegen de regionale Goliath.
In die context is het heel interessant om te zien hoe actoren als Hezbollah voorzichtig zijn om niet in het aas te bijten, zich te laten provoceren en te reageren op Israëlische provocaties. Er zit een logica in hun terughoudendheid. Als je het op de lange termijn bekijkt, is wat Israël in Gaza doet het moreel aan het ondermijnen, de economie aan het verzwakken en het leger aan het compromitteren.
Dus terwijl de VS zich misschien verzet tegen het uitlokken van een grotere oorlog, wil Israël er wel een. En als het tot een oorlog komt, is er altijd het risico en de mogelijkheid dat de VS zich erbij aansluit, waardoor een regionale en internationale vuurzee ontbrandt.
Tot slot, zoals u hebt opgemerkt, is het Palestijnse verzet altijd een aanleiding geweest voor volksopstanden in het hele Midden-Oosten en Noord-Afrika, zowel uit solidariteit met de bevrijdingsstrijd als tegen de autoritaire regimes in de regio. Hoe speelt dat nu? Kan deze nieuwe fase van de Palestijnse strijd een nieuwe fase van strijd van onderop aanwakkeren voor de transformatie van de regio en de emancipatie van Palestina?
Niemand kan voorspellen wat er zal gebeuren. De contrarevolutie heeft alle opstanden in alle staten van de regio de kop ingedrukt. De regimes hebben ten koste van hun volk bewezen dat ze standhouden.
Als gevolg daarvan is er een enorme mate van angst, misschien zelfs apathie en berusting onder de mensen in de regio. Ze zagen hoe het Syrische regime zijn volk verpletterde. Ze zagen de contrarevolutie in Bahrein, Egypte en veel andere landen.
Het succes van de contrarevolutie heeft mensen geïntimideerd tegen het riskeren van een nieuwe revolutieronde. Ze zijn er niet van overtuigd dat het niet zou leiden tot dezelfde rampzalige uitkomst als eerdere opstanden.
Niemand moet naïef optimistisch zijn. Tegelijkertijd blijven de kwalen die onze regio in 2010 teisterden nog steeds bestaan en zijn ze misschien zelfs verergerd. En Palestina is een trigger zoals het altijd is geweest voor de regio en haar onderdrukte volkeren. Nu kun je dat zien in de protesten uit solidariteit met Palestina, vooral de massale protesten in Jemen.
Elk van die mobilisaties, hoe groot of klein ook, gaat niet alleen over Palestina, maar over volksgrieven over de materiële omstandigheden van mensen en frustraties over hun autocratische staten.
Egypte is de plaats waar die dynamiek het meest acuut is. De mensen daar hebben te maken met omstandigheden die net zo slecht, zo niet slechter, zijn dan in 2010, ze steunen de Palestijnse strijd en hebben te maken met een regime dat humanitaire hulp aan de Palestijnen blokkeert. Het is een kruitvat.
We leven in een zeer onstabiele tijd. Er zijn redenen voor optimisme, maar er is ook behoefte aan nuchterheid over de uitdagingen die voor ons liggen. We hebben geleerd dat deze regimes heel machtig en behoorlijk wreed zijn. Maar we zitten zeker midden in een belangrijke omslag en hoewel een overwinning niet onvermijdelijk is, is een nederlaag dat ook niet.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op Spectre. Nederlandse vertaling: redactie Grenzeloos.
