Tijdens hun recente ontmoeting spraken Biden en Poetin af besprekingen op gang te brengen over de beheersing van kernwapens. Voordat we kijken naar de beslissingen die de VS de afgelopen jaren heeft genomen die het gevaar van een kernoorlog hebben vergroot, is het nuttig om in herinnering te roepen hoe het nucleaire tijdperk begon.
Het was de VS die de eerste atoombom ontwikkelde aan het einde van WO II. Het onderzoek dat hiertoe leidde werd geleid door de natuurkundige J. Robert Oppenheimer. Nadat hij de gruwel van het eerste gebruik van het wapen had gezien, zei een geschokte Oppenheimer, met trillende onderlip, op film: ‘Ik ben de dood geworden, de vernietiger van werelden.’ Het citaat is van de Hindoe-god Vishnu in de Bhagavad Gita.
Dat eerste gebruik van het wapen was het bombarderen van twee steden in Japan, Hiroshima op 6 augustus en daarna Nagasaki op 9 augustus 1945. De verklaring van Oppenheimer kwam later in augustus.
President Harry Truman, die de opdracht gaf tot de bombardementen, loog aanvankelijk en zei dat het om militaire doelen ging.De doelwitten waren de burgers in de twee steden. Volgens de Japanners na afloop van de oorlog zijn honderdduizenden mensen onmiddellijk gedood en vele anderen na verloop van tijd gestorven aan stralingsvergiftiging en kanker. De VS schat de cijfers veel lager.
De Amerikaanse regering overtuigde vervolgens de meerderheid van de Amerikaanse bevolking ervan dat de bombardementen noodzakelijk waren om het leven van Amerikaanse soldaten te redden, een mythe die de meesten vandaag nog geloven.
De feiten zijn bekend. Japan was al verslagen en klaar om zich over te geven voordat de Verenigde Staten hun oorlogsmisdaad begingen.
Waarom koos de VS Japanse steden uit om te bombarderen? Zou het kunnen zijn omdat Japanners niet blank zijn, waardoor het doden van gewone burgers beter te verteren is voor Amerikanen, vooral voor blanke Amerikanen? (Veel zwarte soldaten waren terughoudend om andere gekleurde mensen te doden tijdens de oorlog – zie And Then We Heard the Thunder door John. O Killens).
Gedurende het grootste deel van de oorlog werden Japanse Amerikanen in concentratiekampen opgesloten, maar Duitse of Italiaanse Amerikanen niet.
Zelfs als Japan nog niet verslagen was, waarom werden er dan bewust steden uitgekozen om te vernietigen? Waarom werden de bommen niet tot ontploffing gebracht in dunbevolkte gebieden, of zelfs op zee? Hun geweldige kracht zou net zo goed gedemonstreerd worden.
Steden werden uitgekozen om de wereld te laten zien dat de VS niet alleen over dit wapen beschikte, maar ook geen morele bezwaren zou hebben om het te gebruiken tegen de bevolking van een vijandig land.
Amerikaanse trotskisten luidden destijds de noodklok en wezen er op dat het belangrijkste beoogde publiek van deze demonstratie van de vernietiging van de Japanse steden de Sovjet-Unie was.
De VS en Groot-Brittannië begonnen de Koude Oorlog tegen de USSR in 1947. Het zou enige tijd duren om het Amerikaanse volk ervan te overtuigen dat de USSR de nieuwe vijand was – per slot van rekening keken de meesten welwillend naar de Sovjets vanwege hun verzet tegen de invasie van het Duitse imperialisme onder de nazi’s en beschouwden de USSR als een vriend tijdens de oorlog.
Het aanwakkeren van de anticommunistische en anti-Sovjet hartstocht was bedoeld om het Amerikaanse publiek voor te bereiden op een nieuwe oorlog tegen de vorige bondgenoot. Dit werd werd afgebroken doordat de Sovjet-Unie in 1949 de bom ontwikkelde, het begin van de nucleaire bewapeningswedloop die tot op de dag van vandaag voortduurt.
In de loop van de Koude Oorlog kwamen de VS en de USSR uiteindelijk overeen geen nieuwe bommen meer te testen, het aantal wapens te beperken en een evenwicht te bereiken op basis van de MAD-doctrine – Mutually Assured Destruction [wederzijds verzekerde vernietiging] in het geval van een oorlog.
Natuurlijk, met beide partijen zwaar bewapend met kernwapens, die nu in korte tijd door intercontinentale raketten konden worden afgeleverd, bleef het gevaar bestaan dat een misrekening of zelfs een fout op het radarscherm door een van beide partijen, snel kon escaleren in een volledige kernoorlog.
Toen de USSR werd omvergeworpen en het kapitalisme werd hersteld door de Communistische Partij van de Sovjet-Unie, de partij van de heersende bureaucratie, hield Rusland vast aan de voormalige Sovjetkernwapens.
Rusland is veel zwakker dan de voormalige Sovjet-Unie. De VS begon aan te dringen op een nucleaire voorsprong, eerst onder Obama, door een programma te lanceren om hun nucleaire arsenaal te ‘moderniseren’. Zo’n 840 miljard euro zou over een periode van tien jaar aan dit project worden besteed.
Het werd bekend dat dit programma de ontwikkeling inhield van nieuwe, kleinere kernkoppen, ontworpen voor gebruik op het slagveld, niet tegen steden. Dat wil zeggen, beperkte nucleaire oorlogsvoering, wat een interne tegenspraak is omdat elk gebruik van atoomwapens zou uitnodigen tot bredere vergeldingsacties.
Rusland volgde daarna met zijn eigen programma. Dit alleen al verhoogt het gevaar van een nucleaire oorlog.
In 1987 ondertekenden de Amerikaanse president Ronald Reagan en Sovjetleider Michail Gorbatsjov een overeenkomst, het Intermediair Kernwapenverdrag, dat beide naties verbood ballistische raketten voor zowel de korte als de middellange afstand op land op te stellen die kernkoppen of conventionele koppen konden bevatten. Na het einde van de Koude Oorlog werd de overeenkomst voortgezet, nu tussen de VS en Rusland.
Vervolgens heeft Trump de VS in 2019 uit het verdrag teruggetrokken. Dit moet worden gezien in verband met Obama’s programma voor kleinere kernkoppen. Ook Rusland trok zich toen terug.
Tijdens zijn verkiezingscampagne bekritiseerde Biden Trump hiervoor en beloofde hij het verdrag te vernieuwen. Zoals veel beloften die Biden als kandidaat deed om stemmen te winnen van goedgelovig links, kwam Biden als president terug op zijn beloften en weigerde hij Trump’s afbraak van het verdrag ongedaan te maken.
De International Campaign to Abolish Nuclear Weapons [internationale campagne voor afschaffing kernwapens] heeft onlangs een rapport uitgebracht over de wereldwijde uitgaven voor kernwapens in 2020. Het totaal is met 1,2 miljard euro gestegen. De negen nucleaire landen gaven dat jaar in totaal 61 miljard euro uit.
De VS ging aan de leiding met 31 miljard euro, drie keer zoveel als het volgende land, China, dat 8,4 miljard euro uitgaf. Rusland volgde met 6,7 miljard euro, gevolgd door het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, India, Israël, Pakistan en Noord-Korea.
Met de nieuwe begroting die Biden voorstelt, stijgen de Amerikaanse uitgaven volgend jaar tot 36,1 miljard euro.
Ik zou niet veel hoop koesteren dat de besprekingen tussen de VS en Rusland over kernwapens iets van betekenis zullen opleveren.
NAVO bedreiging voor Rusland
Toen de Koude Oorlog ten einde liep, verzekerde Reagan Gorbatsjov dat de NAVO niet naar het oosten zou uitbreiden. Nog een belofte die niet werd gehouden.
De VS leidde de uitbreiding van de NAVO naar Oost-Europa en voormalige Sovjetrepublieken in de daarop volgende jaren. In 1999 werden Polen, Hongarije en de Tsjechische Republiek opgenomen. In 2004 volgden Bulgarije, Estland, Letland, Litouwen, Roemenië, Slowakije en Slovenië. In 2009 werden Albanië en Kroatië toegevoegd. In 2017 Montenegro en vervolgens Noord-Macedonië.
De NAVO is geen economische, maar een militaire alliantie en nu wordt in Washington openlijk verklaard dat het een anti-Russische alliantie is. Er zijn drie landen die nu in aanmerking komen voor opname in deze militaire alliantie: Bosnië-Herzegovina, Georgië en Oekraïne.
Tijdens de ontmoeting tussen Biden en Poetin werden ‘rode lijnen’ getrokken. Twee werden er benadrukt. Eén door Poetin die met oorlog dreigde als Oekraïne met zijn lange grens met Rusland deel zou gaan uitmaken van de NAVO. Hij maakte ook duidelijk dat in geval van een Oekraïens offensief tegen het Russisch sprekende oosten van Oekraïne, Rusland zal vechten.
Als Georgië zou worden toegelaten, zou dat tot een oorlog met Rusland kunnen leiden, aangezien er een conflict is tussen Rusland en Georgië over twee kleine enclaves van Russen in Georgië en de NAVO-leden hebben beloofd samen te vechten in elke oorlog waarbij andere NAVO-landen betrokken zijn.
De andere ‘rode lijn’, door Biden, betrof ransomware cyberaanvallen op Amerikaanse bedrijven door criminele organisaties waarvan de VS denkt dat ze vanuit Rusland opereren. Biden maakte duidelijk dat tenzij Rusland deze groepen ervan weerhoudt zich te richten op zo’n 16 categorieën van essentiële industrieën, de volledige kracht van de meer superieure cyberoorlogscapaciteiten van de Verenigde Staten zal worden ingezet tegen Russische industrieën, waaronder de olie- en gaspijpleidingen naar Europa.
Noch de VS, noch Rusland wil een nucleaire oorlog. Maar de voortdurende wapenwedloop en de enorme nucleaire arsenalen van beide landen en de mogelijke complicaties als een van de andere kernmachten dergelijke wapens onverhoopt zou gebruiken, betekent dat dit zwaard van Damocles boven de wereld blijft hangen.
Kernwapens moeten worden afgeschaft. De Verenigde Staten zouden dit proces kunnen beginnen door te verklaren dat ze dit willen doen en de andere kernmachten samen te brengen om tot afschaffing te komen. De VS, als de machtigste kernmacht, zou dit kunnen doen, maar weigert.
Ze wil haar nucleaire dreiging in leven houden als onderdeel van haar instandhouding en zo mogelijk uitbreiding van haar wereldmacht.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op Europe Solidaire Sans Frontières. Nederlandse vertaling: redactie Grenzeloos.
